نوشین رمضانی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران
غلامعباس صیاد - استادیار علوم خاک دانشگاه شهید چمران اهواز
عبدالرحمن برزگر - استاد علوم خاک دانشگاه شهید چمران اهواز
یعقوب منصوری - استادیار گروه ماشین آلات دانشگاه شهید چمران اهواز

موضوع مهم و اصلی در مطالعه تراکم، اندازه و نوعمنافذ خاک است. در اثر تراکم حجم منافذ خاک، نفوذ آب به خاک و قابلیت دسترسیگیاهان به آب و هوا کاهش یافته و مجموع اثرهای مذکور باعث کاهش کیفیت خاک می گردند. به همینمنظور مطالعه مزرعه ای جهت ارزیابی تاثیر تراکم بر منافذ فعال در حرکت آب (منافذمتوسط و درشت) در دانشگاه شهید چمران اهواز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، درپنج تیمار و سه تکرار انجام شد. بافت خاک لوم و تیمارها شامل تراکم حاصل از یک،دو، چهار، هشت بار عبور تراکتور و همچنین بدون عبور تراکتور (شاهد) بودند. تعدادمنافذ (در دو دسته متوسط و درشت) و درصد جریان عبوری از آن ها، تخلخل موثر و هدایتهیدرولیکی (اشباع و غیراشباع)، در چهار پتانسیل (۰ ، ۳- ، ۵- ، ۱۵- سانتی متر)توسط نفوذ سنج صفحه ای اندازه گیری شدند. در همه تیمارها تعداد منافذ متوسط چندینبرابر منافذ درشت بود. با ایجاد تراکم تعداد منافذ هر دو دسته کاهش یافتند.  تعداد منافذ درشت و متوسط در تیمار هشت بار عبورتراکتور که دارای بیشترین سطح فشردگی بودند،  به ترتیب ۸۵ و ۵/۶۲ درصد نسبت به تیمار شاهد کاهشیافتند. عمده اثر تراکم بر منافذ درشت خاک بود، زیرا با ایجاد تراکم منافذ درشت باوجود کمتر بودن تعداد این منافذ در خاک، بیشتر از منافذ متوسط تحت تاثیرقرارگرفتند.

تخلخل موثر, تعداد منافذ, درصد جریان عبوری از منافذ, هدایت هیدرولیکی