علی کولاییان - کارشناس ارشد، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مجتبی خوش روش - استادیار، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
نیما محمدی گل افشانی - کارشناس ارشد رشته سازه های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
محمدجواد میرزایی - استادیار، دانشکده کشاورزی و دامپروری، مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربت جام

امروزه ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر منابع هیدرولوژیکی یک منطقه، مهمترین پارامتر مورد بررسی قبل از هر گونه برنامه ­ریزی در بهره ­برداری منابع آب می ­باشد. آنالیز روند دبی جریان رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتری مان-کندال برای حوزه آبخیز استان مازندران در دوره ­های ۳۰، ۴۰، ۵۰ و ۶۰ ساله در سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه و همچنین دبی اوج انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که اثر افزایش گازهای گلخانه­ ای و در نتیجه تغییر اقلیم، روی رواناب رودخانه حوزه­ های آبخیز منطقه اثر شدیدی گذاشته که باعث کاهش دبی رودخانه ­ها به ویژه در قسمت شرقی حوزه های آبخیز استان شده است. نتایج آنالیز روند در مقیاس ماهانه نشان داد که در اکثر ماه ­ها به ویژه فصل تابستان، عمده ایستگاه­ های هیدرومتری روند نزولی معنی­ داری را تجربه کردند. تنها در فصل زمستان برای ایستگاه ­های هیدرومتری روند مثبتی را در طول چند دهه شاهد بودیم. به نظر می­ رسد روند افزایشی در فصل زمستان به دلیل افزایش دما و در نتیجه ذوب شدن برف می­ باشد که باعث افزایش دبی آب پایه و به تبع آن افزایش دبی رودخانه در طول زمان باشد. همچنین نتایج آنالیز روند دبی اوج نشان داد که در طول چهار دهه اخیر، دبی اوج روند مثبتی را تجربه کرده که به دلیل تغییرات در الگوی بارش می ­باشد. دستاورد این پژوهش می­تواند در پیش ­بینی خشکسالی­ های آتی، برنامه ­ریزی آبیاری و مدیریت منابع آب منطقه کمک شایانی باشد.

آنالیز روند, تغییر اقلیم, حوزه های آبخیز مازندران, مقیاس زمانی, منابع آب