مرضیه دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماریشناسی گیاهی، دانشگاه پیام نور مرکز شیراز
حسام الدین رمضانی - دانشیار گروه مهندسی کشاورزی، دانشگاه پیام نور مرکز شیراز
مرضیه دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی دانشگاه پیام نور مرکز شیراز

آویشن شیرازی گیاهی دارویی، بومی ایران و یکی از شناخته شده ترین گیاهان متعلق به تیره نعنائیان است و از میزان اسانس بالایی برخوردار است، که علاوه بر مصرف خوراکی به عنوان دارو نیز استفاده میشود. این گیاه، چندساله و بوتهای بوده و در مناطق مرکزی و جنوبی ایران به طور گسترده ای پراکنده شده است. ارزیابی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس این گیاه دارویی رویش یافته در مناطق مختلف حائز اهمیت است. در تحقیق حاضر ترکیبات تشکیل دهنده اسانس دو اکوتیپ مختلف این گیاه در مناطق قیر (قیر و کارزین)، آباده طشک (بختگان) مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیری از هر دو اکوتیپ به روش تقطیر با آب، توسط دستگاه کلونجر انجام، سپس با استفاده از گاز کروماتوگراف و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی آنالیز گردید. به طور کلی ۵۲ ترکیب در اسانس دو توده مختلف آویشن شیرازی شناسایی شد، ترکیبات عمده تشکیل دهنده اسانس شامل: تیمول ۲۱/۰۵ – ۵۳/۳۵) %)، پاراسیمن ۶/۹۶ – ۱۰/۸۱) %)، گاماترپینن۵/۰۵ – ۸/۳۳ %)، کارواکرول (% ۷/۰۴ – ۴۶/۳۱) و کارواکرولمتیل (% ۲/۷۵ – ۴/۹۷) بودند. ترکیب تیمول و کارواکرول با بالاترین درصد به عنوان دو ترکیب اصلی این دو توده اعلام شدند. لذا میزان تیمول در توده بختگان بیشتر از توده قیر و کارزین بود و میزان کارواکرول در توده قیر و کارزین بیشتر از توده بختگان معرفی گردید.

آویشن شیرازی، اسانس، ترکیبات تشکیل دهنده، اکوتیپ