اکرم ناصری فر - دکترای جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

در سده بیست ویکم مساله فرم و شکل، یا چگونگی رشد و توسعه شهر- در فضا، که همسو با آموزه های پایداری شهرها باشد، یکی از دغدغه های اساسی متخصصان و دانشمندان شهری به شمار میرود. این دغدغه در قالب رشد پراکنده شهری در بسیاری از شهرها به عنوان یک مشکل اساسی بروز و نمود یافته است و شهر تهران نیز از این مشکل در امان نمانده است. امروزه، گسترش و توسعه سریع شهرنشینی همراه افزایش انواع آلودگیهای محیطی، تخریب چرخه های زیستی، استفاده نادرست از زمین و ایجاد ساختارهای نامناسب در عرصه های مختلف زندگی موجب شده است تا توجه به شهر هوشمند به عنوان راهکاری بیبدیل در جهت حل معضلات شهری مورد توجه ویژه مدیران و برنامهریزان قرار گیرد. شکل گیری، توسعه، تکامل شهرها و اسکان انسان ها روند طولانی و بلند مدتی داشته است. اگر چه در سال های اخیر مباحث زیست محیطی زیادی در حوزه آکادمیک و اجرایی کشور پدیدار شده است، لیکن در این مباحث به زمینه برنامه ریزی توجه لازم کمتر مبذول شده است. یکی از مباحث مهم در خصوص ارتباط بین برنامه ریزی شهری و محیط زیست، الگوی یک شهر است. هدف مقاله حاضر ضرورت ایجاد و اجرای شهر هوشمند در کلانشهرها با روش توصیفی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد از مقایسه شاخص های رشد هوشمند و اسپرال شهری با توسعه پایدار مشخص شد که اصول رشد هوشمند در مقایسه با پراکندگی شهری در جهت دستیابی به شهر پایدار منطقی تر می باشد . و می توان گفت فقدان منابع لازم و نیروی انسانی به عنوان موانع جدی بر سر ایجاد شهرهای هوشمند است که در این راه شهرها از منابع مالی گوناگونی سعی در تخصیص بودجه های لازم دارند. در نهایت باید گفت شفافیت و مسئولیت پذیری دولت ها در اجرای پروژه شهرهای هوشمند به عنوان نکته ای کلیدی و حیاتی به منظور حصول اطمینان از موفقیت برنامه ها الزامی است.

رشد هوشمند، اسپرال شهری، انتظام فضایی، توسعه پایدار