محمدعلی سرگزی - دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
منصوره طاهباز - دانشیار، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
اکبر حاج ابراهیم زرگر - استاد، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

رفتارهای سازگارانه نقش ویژه ای در تامین آسایش حرارتی ساکنان ساختمان های دارای کوران طبیعی با کم ترین وابستگی به انرژی های فسیلی دارد. در عین حال ایده «سازگاری» در آسایش حرارتی که شکل گیری آن به دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی بر­می گردد می­تواند به بهبود استاندارد ها و مدل های پیش بینی و همچنین تدوین الگوریتم های دقیق تر برای کنترل محیط کمک نماید. مبتنی بودن این روش بر کار زمینه ای، بر اهمیت پژوهش در مناطق مختلف و اقلیم های کم تر شناخته شده می­افزاید.      منطقه سیستان به دلیل دارابودن ویژگی های خاص اقلیمی، تفاوت هایی با سایر مناطق واقع در اقلیم گرم و خشک دارد و آسایش حرارتی ساکنان آن بر اساس مباحث سازگاری قابل تفسیر است. از این رو، در این پژوهش رفتارهای سازگارانه ساکنان این منطقه و میزان تاثیر آن ها بر آسایش حرارتی در ساختمان های دارای کوران طبیعی مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از ۱۸ تیر تا ۷ مرداد ۱۳۹۸ در یک تحقیق طولی، ۶ بنای مسکونی در ۶ روستای منطقه سیستان که رفتارهای سازگارانه در بین ساکنان بومی آن­ها جریان داشت، انتخاب و ضمن ثبت پارامترهای اقلیمی فضاهای داخلی آن ها، مطالعه میدانی آسایش حرارتی مبتنی بر پرسش نامه انجام شد. در این تحقیق علاوه بر دریافت پاسخ های حرارتی، نوع و زمان انجام رفتارهای سازگارانه مورد تحلیل قرار گرفته اند.      مهم ترین رفتار های سازگارانه در روزهای گرم منطقه سیستان بازکردنکلک، بازکردن درچه و آبدهی به خارخانه بوده که هم از نظر شکلی و هم از نظر عملکرد حرارتی با رفتارهای سازگارانه­ مورد اشاره در مطالعات پیشین متفاوت اند. تحلیل آماری پرسش­نامه آسایش حرارتی بر اساس معیارهای احساس حرارتی، ترجیح و پذیرش حرارتی نشان داد که ساکنان منطقه توانسته اند به کمک این رفتارها، آسایش حرارتی را در ۵۱ درصد از اوقات روزهای مورد مطالعه که از روزهای خیلی گرم منطقه بوده است بدون هر­گونه وسیله سرمایشی مکانیکی تجربه نمایند. همچنین این مطالعه نشان داد در دوره مورد مطالعه، رفتار سازگارانه آبدهی به خارخانه، عملکرد حرارتی بهتری نسبت به رفتارهای بازکردن درچه و بازکردن کلک داشته است.

رفتارهای سازگارانه, آسایش حرارتی, سکونت بومی, فضاهای داخلی, منطقه سیستان (ایران)