محمود رحیمی - استادیار گروه شهرسازی و برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
احسان ساعی طرقی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

بررسی طرح ها و برنامه های شهری جامع در ایران نشان میدهد که شهرها در طول مدت اجرای طرح از اهداف در نظر گرفته شده در آنها فاصله گرفته اند و بر خلاف پیشبینی ها، اهداف و ضوابط طرحها رشد یافته اند. این رشد لجام گسیخته مشکلات عدیده ای را بر ساکنین شهرها در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی تحمیل نموده است. نکته مهم دیگر درباره این موضوع، عدم توجه برنامه ریزی شهری و مسکن به مشکلات و معضلات اجتماعی و فرهنگی ایجادشده در کلانشهرها است، مسائلی که ضرورت کنترل تخلفات ساختمانی را به وجود می آورد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیرات و آسیبشناسی تخلفات ساختمانی با تاکید بر تبعات اجتماعی در شهر مشهد است در این پژوهش با توجه به عدم موفقیت طرحهای جامع و تفصیلی در شهر مشهد، ابتدا با بررسی ادبیات نظری به شناسایی شاخص های اجتماعی تاثیرپذیر از مسائل شهری اقدام شده است. پس از معرفی این شاخص ها، پرسشنامه ای جهت سنجش ویژگی های اجتماعی محدوده های دارای تخلف ساختمانی تهیه شده است. در مقاله ضمن معرفی شهر مشهد، مناطق پر تخلف و کم تخلفی در این شهر انتخاب شده و پرسشنامه های تهیه شده به منظور سنجش روابط اجتماعی در این محدوده ها تکمیل شده است. پس از تکمیل پرسشنامه های مذکور، با توجه به مقایسه وضعیت روابط اجتماعی در محدوده های کم تخلف و محدوده های پر تخلف شهر مشهد، امکان و نحوه تاثیرپذیری روابط اجتماعی از تخلفات ساختمانی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و تخلفات تاثیرگذار بر روابط اجتماعی معرفی شده اند. درنهایت راهکارهایی جهت کاهش و کنترل آسیبهای اجتماعی ناشی از این تخلفات ساختمانی ارائه شده است.

تخلفات ساختمانی- انحرافات اجتماعی – تبعات اجتماعی – شهر مشهد