مهدی صفدری - استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان
حجت علی شایانفر - کارشناس ارشد استانداری سیستان و بلوچستان

بخش عظیمی از مساحت کشور عزیزمان ایران (21% مساحت کشور) بدلیل قرار گرفتن بر روی کمربند خشک و بیابانی جهان، در زمره اراضی بیابانی و شنزار قرار دارد. دشت سیستان با 15000 کیلومتر مربع مساحت در شمال سیستان و بلوچستان واقع گردیده و ویژگیهای اقلیمی و محیط طیبعی آن نشان دهنده حاکمیت شرایط بیابانی در این منطقه است. یکی از مهمترین ویژگیهای سیستان وزش بادهای 120 روزه است که معمولا از اوایل خرداد شروع تا پایان شهریور ماه ادامه می یابد. بادهای مذکور در سالهایی که دریاجه هامون پر از آب است سبب نشاط و سرزندگی در منطقه میگردد. اما متاسفانه خشک شدن کامل بستر دریاچه هامون و تبدیل عرصه 450 هزار هکتاری آن به کانون تولید ماسه و گردو غبار طی سالهای اخیر باعث برداشت و حمل حجم زیادی از رسوبات بادی از کف دریاچه گردیده و در نتیجه خسارات زیادی بر تاسیسات زیر بنائی و معابر و منازل شهری و روستائی وارد گردیده ، ضمن اینکه درصد ابتلا به بیماری های ریوی – چشمی و حتی روده ای نیز بمیزان چشمگیری افزایش یافته است. در این مقاله نخست ویژگیهای اقلیمی و طبیعی سیستان و سابقه وزش طوفانهای 120 روزه مورد بررسی قرار می گیرد و سپس به اثرات زیانبار ناشی از طوفانهای شن در این منطقه پرداخته و در ادامه به راهکارهای پیشگیرانه و کاهش اثرات سوء ناشی از این پدیده اشاره می شود و همچنین اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای انجام شده نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

سیستان ، بادهای 120 روزه ، طوفان شن ، اراضی بیابانی و شنزار