اسماعیل علی اکبری - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
نفیسه مرصوصی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مجید اکبری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

ضرورت  و لزوم  توجه ­به ­زیست پذیری ­کلان شهرها ­در ­دهه های ­اخیر ­جای ­خود ­را ­در ­ادبیات ­علمی ­کشور ­باز ­کرده ­و ­تلاش های ­بسیاری ­در ­عرصه های پژوهشی در قالب ­رساله، ­پایان نامه، ­مقالات ­پژوهشی ­و ­همایشی ­انجام ­شده ­است. ­این ­پژوهش ­نیز ­با ­در ­نظر ­گرفتن ­مطالعات با ­هدف ­طراحی ­مدل ­عوامل موثر بر زیست پذیری کلان شهرهای ایران با استفاده ­از ­روش ­متاترکیب ­به ­این ­موضوع ­پرداخته ­است ­که ­از لحاظ ­هدف گذاری ­کاربردی  و ­از لحاظ ­ماهیت اطلاعات و شیوه تحلیل آنها کیفی است و در زمره ­پژوهش های ­اسنادی ­و ­درنهایت ­برمبنای ­روش ­تحقیقات ­تحلیلی ­ ­توصیفی ­است. جامعه ­آماری ­پژوهش، همه ­پژوهش های داخلی صورت گرفته طی سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۳ در ­مقیاس ­ زیست پذیری ­کلان شهرهای ­کشور ­است ­که ­در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) یا پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ­(SID) ­نمایه ­شده ­است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ۲۶ پژوهش مرتبط انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ­براساس یافته های به دست آمده، مدل مفهومی استراخ شده، شامل پنج مقوله (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریت شهری)، ۱۳ مفهوم، ۴۴ کد (شاخص) است. ­همچنین ­از ­بین ­۱۳ ­مفهوم ­بررسی ­شده، ­مفاهیم ­اشتغال ­و ­درآمد ­(۱۷)، دسترسی به امکانات و  زیرساخت ها (۱۶)، آلودگی ­(۱۶) ­و ­مسکن ­عادلانه و استطاعت پذیر ­(۱۴) ­بیشترین ­فراوانی ­و ­تکرار ­را ­دارد که نشان دهنده اهمیت و اولویت این مفاهیم است و باید ­مدیران ­و ­تصمیم گیران ­حوزه ­شهری، ­توجه ویژه ای ­به ­آنها ­داشته ­باشند ­و ­همواره ­این ­موارد ­در ­چارچوب ­برنامه ها ­و ­سیاست های ­برنامه ریزی شهری قرار گیرد.

زیست پذیری شهری, کیفیت زندگی, متا ترکیب, شاخص کاپا, کلان شهرهای ایران