حسین ابراهیمی اسبورزی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تربیت مدرس، تهران
سید علی محمد مدرس ثانوی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
ابوالفضل باغبانی آرانی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

به منظور بررسی اثرات تنش کم آبی و انواع کودهای نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۹۷ اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه و به ترتیب بعد از تخلیه ۲۵، ۴۰ و ۵۵ درصد آب قابل استفاده در منطقه ریشه) به عنوان عامل اصلی و شش تیمار کودی بر اساس نیتروژن موردنیاز گیاه (به ترتیب ۱۰۰ درصد کود شیمیایی، بدون کود، ۵۰ درصد شیمیایی + ۵۰ درصد آزوکمپوست، ۱۰۰ درصد ورمی کمپوست، ۱۰۰ درصد آزوکمپوست و ۵۰ درصد شیمیایی + ۵۰ درصد ورمی کمپوست) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تمامی تیمارهای آزمایشی و برهمکنش بین آن ها بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی دار گردید. نتایج نشان داد به ترتیب تنش ملایم و شدید کم آبی، سبب کاهش (۱۸.۲ و ۴۲.۹۲ درصدی) ارتفاع و (۱۵.۱۱ و ۵۱.۹۸ درصدی) عملکرد بیولوژیک گیاه گردید درحالی که میزان رنگ دانه ها، کارتنوئید، آنتوسیانین، پرولین و درصد اسانس افزایش یافت. کاربرد کود نیتروژن، سبب افزایش تمامی صفات اندازه گیری شده گردید. در اکثر صفات اندازه گیری شده در این آزمایش، تیمار تلفیقی ۵۰ درصد کود شیمیایی و ۵۰ درصد کود ورمی کمپوست حتی در شرایط تنش شدید کم آبی مطلوب تر از بقیه تیمارها ارزیابی گردیدند. همچنین نتایج نشان داد که اگر هدف از کاشت گیاه دارویی نعناع فلفلی، عملکرد کیفی (درصد اسانس) گیاه باشد با اعمال تنش شدید کم آبی می توان ضمن تولید بالاترین درصد اسانس، بیش از ۵۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کرد و همچنین در راستای تولید دارویی سالم و همگام با کشاورزی پایدار می توان، کود ورمی کمپوست را جایگزین کود شیمیایی نیتروژن کرد.

آزوکمپوست, اوره, تنش کم آبی, محتوای اسانس, ورمی کمپوست