معصومه روزبهی - کارشناس ارشد بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، علوم و تحقیقات
افشین دانهکار - استادیار گروه شیلات و محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
مهرداد محسنی کتال - معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تهران
سیدمحمدرضا فاطمی - استادیار گروه بیولوژی دریا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- مو

پهنه بندی زیستمحیطی (Environmental rankingمناطق ساحلی اقدامی است که در سالهای اخیر با هد ف ارزیابی درجه حساسیت و آسیب پذیری ناحیه ساحلی نسبت به فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی و همچنین گزینش مناطق تحت مدیریت زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته است . در ایران نیز در سازمان حفاظت محیط زیست اقداماتی جهت تهیه و تدوین دستورالعملهای ارزش گذاری این مناطق ص ورت گرفت. به همین منظور بررسی جزیره قشم با توجه به اهمیت اکولوژیک و زیست محیطی آن به عنوان مطالعه موردی مد نظر قرار گرفت تا به عنوان اولین مورد کاربردی برای یک منطقه خاص در کشور به مرحله اجرا درآید .در این راستا، تمام خط ساحلی جزیره قشم به طول تقریبی 292 کیلومتر و در محدوده عمودی خط پائین جزر تا بالای منطقه جزر و مدی با پیمایش زمینی و با بهرهگیری از دادههای ماهوارهایremote sensingو سامانههای اطلاعات جغرافیاییGIS) مورد بررسی قرار گرفت . در این مطالعه از معیارهای تعیین درجه حساسیت زیست محیطی مناطق ساح لی کشور، 15 معیار اصلی و 23 معیار فرعی که به صورت ارزشگذاری عددی (از صفر تا 5) عمل می کرد، استفاده شد . سپس بر اساس داده های موجود از تنوع و جمعیت گروه های مختلف آبزیان و ارزش های زیست محیطی ملی و بین المللی زیستگاه های ناحیه ساحلی با استفاده از معیارهای برشمرده در ناحیه ساحلی جزیره قشم، 3 درجه حساسیت در 20 پاره ساحل به اندازههای مساوی (تقریباٌ 15 کیلومتر ) مورد شناسایی قرار گرفت . سپس بر اساس اطلاعات جمع آوری شده زیستی و اکولوژیک از هر زیستگاه، نواحی فوق به طور عددی % وزنگذاری شد . بر این مبنا، 25 % سواحل جزیر ه دارای حساسیت زیست محیطی بالا و با ارزش های بالقوه حفاظتی، 55 دارای حساسیت زیست محیطی متوسط و در نهایت 20 % فاقد حساسیت زیست محیطی تشخیص داده شد . مناطق دارای ارزش حفاظتی، علاوه بر منطقه حفاظت شده حرا، می توانند شامل ساحل ماسه ای زیستگاه لاک پشتان دریایی در شسب دراز و پهنه جزر و مدی گلی با وسعت بیش از 3 کیلومتر در شمال شرقی جزیره باشند . برآورد میانگین تمام ارزش های عددی اطلاق شده نیز در مجموع درجه حساسیت سواحل جزیره قشم را در حد بالا نشان میدهد

جزیره قشم، مناطق حساس دریایی، ناحیه ساحلی ، زیستگاه لاک پشتان دریایی، منطقه حفاظت شده حرا، پهنه جزرومدی گلی، سواحل شنی