آیدین معتمدین - دانشجوی دکتری-دانشگاه آزاد تبریز
داود حسینی نسب - استاد گروه روانشناسی
مرضیه علیوندی وفا - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

هدف: هدف از پژوهش حاضر ساخت پرسشنامه ای برای تشخیص اختلال لجبازی و نافرمانی و سلوک در کودکان پسر مقطع ابتدایی (۶ الی ۱۲ ساله) و بررسی روایی و پایایی آن بود. روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. تعداد ۱۲۰۰ نفر دانش آموز پسر مقطع ابتدایی شهر تبریز با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و با همکاری مادران همان دانش آموزان پرسشنامه مورد نظر بر اساس DSM-۵ ساخته شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از چرخش مستقل واریماکس، سه عامل مستقل سلوک، رفتار جرو بحث و خلق خشمگین و تحریک پذیر را معرفی کرد که به ترتیب ۷۹/۱۵%، ۷۵/۱۴% و ۰۶/۱۴% واریانس متغیرها و بر روی هم ۶۱/۴۴% کل واریانس متغیرها را تبیین می کردند. برای بررسی روایی از روش ارزش ویژه بیشتر از ۱ استفاده شد و نتایج نشان داد که هم عوامل سه گانه و هم کل پرسشنامه از روایی مطلوب برخوردارند. مقدار ضریب آلفای کرونباخ در بررسی پایایی عوامل سه گانه پرسشنامه به ترتیب برابر با ۷۴/۰، ۶۰/۰، ۷۴/۰ و برای کل پرسشنامه (۷۷/۰=α) به دست آمد. میانگین شیوع اختلال سلوک، رفتار جر و بحث و خلق خشمگین و تحریک پذیر کودکان گروه نمونه، طبق تعیین وضعیت اختلالات بر اساس رویکرد ابعادی DSM-۵ در وضعیت «متوسط تا شدید» به ترتیب برابر با ۷/۲%، ۸/۷% و ۶/۱۵% به دست آمد. نتیجه گیری: با توجه به خصوصیات رفتارسنجی مطلوب پرسشنامه اختلال لجبازی و نافرمانی و سلوک کودکان می توان از این ابزار برای کاربردهای تحقیقاتی و بالینی استفاده کرد.

پایایی, تحلیل عاملی, سلوک, لجبازی و نافرمانی, DSM-۵