امیر فرهنگ نیا - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی
فائزه قنبریان - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی

انقلاب مشروطه در ایران و اشغال سرزمین فلسطین از جمله رخدادهای مهم و در عین حال الهام بخش در ادبیات فارسی و عربی به شما می آید. دو رخدادی که ادبا و به ویژه شاعران دو کشور را به واکنش واداشت. بر همین اساس، سیاست به عنوان عنصری غیر قابل انکار در آثار آنان رخ نمود. در این میان، عارف قزوینی، شاعر نام آشنای ایرانی در عصر مشروطه و از سوی دیگر، محمود درویش شاعر مشهور پایداری فلسطین، رسالت شعری خود را به بهترین شکل ادا نموده و از شعر به عنوان ابزاری برای بیدار ساختن اذهان آحاد جامعه نسبت به تحولات مختلف سیاسی و اجتماعی و همچنین بیان دلایل عقب ماندگی، فقر، جهل، چپاول سرمایه های ملی توسط استعمارگران و دیگر مسائل روز بهره گرفتند. این مقاله قصد دارد با مطالعه توصیفی-تحلیلی شعر دو شاعر برجسته معاصر فارسی و عربی، عارف قزوینی و محمود درویش را با استناد به مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی به سنجش و بررسی چگونگی انعکاس سیاست در اشعار این دو شاعر بپردازد تا دریافت تازه ای از شباهتها و تفاوتهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی دو کشور ایران و فلسطین در عصر مشروطه و نهضت عربی به دست آید. سیاست در اشعار دو شاعر به میزان فراوانی تحت تاثیر محیط، فرهنگ، نژاد و جغرافیای آنهاست. دو شاعر برای رهایی از وضع موجود، بیداری مردم کشورشان و آگاه ساختن ملتهای غربی از ظلمی که به آنها می شد، اشعاری سرودند و با سلاح خود، یعنی کلام، وظیفه خود را در قبال وطنشان انجام دادند و به خاطر محبوبیتی که در میان مخاطبان خود داشتند، تاثیر بسزایی در بیداری مردم و اقدام آنها علیه استبداد داشتند. وطن، دعوت به مبارزه، آزادگی، ایستادگی و ایثار، امید و از بین رفتن ظلم و ستم با تکیه بر فعالیت باطل، شاکله ی اصلی زیباترین سروده های آنان را تشکیل میدهد.

سیاست، شعر معاصر عربی و فارسی، عارف قزوینی، محمود درویش