هادی بهمنی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی جنگلداری دانشگاه مازندران
مجید لطفعلیان - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران
اصغر فلاح - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران

جنگلهای زاگرس برخلاف جنگلهای شمال که از لحاظ تولیدات چوبی و صنعتی دارای ارزش هستند دارای اهمیت چندانی نمی-باشد و بیشتر جنبه حفاظتی، جلوگیری از فرسایش، زیست محیطی و پتانسیل تولید محصولات غیر چوبی آن، دارای ارزش می- باشد. محصولات غیر چوبی با ارزشترین تولید جنگلهای زاگرس است که نقشتعیینکنندهای در اقتصاد بهرهبرداران و روستائیان دارد. بهرهبرداری از محصولات غیر چوبی شامل برداشت بخشی از اندامهای گیاهی(گل، برگ، ساقه، میوه) یا صمغ و رزین آنها با رعایت اصول بهرهبرداری مستمر به منظور استفادههای داروئی، خوراکی و صنعتی است. پسته وحشی یکی از گونههای مهم و با ارزش جنگلهای زاگرس میباشد که بعنوان وسیله ارتزاق ساکنین جنگل محسوب میشود. برای بررسی میزان محصولات غیر چوبی ابتدا اقدام به تهیه پرسشنامههائی در این زمینه گردید. تکمیل پرسشنامه ها بصورت مشارکتی- مشاهده ای میباشد. بدین منظور 8 روستا انتخاب و در هر روستا نیز با توجه به جمعیت روستا تعدادی بهرهبردار بصورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج نشان داد که مهمترین محصول غیرچوبی منطقه، میوه درختان پسته وحشی است که بیشترین درآمد مردم محلی نیز از فروش این محصول بدست میآید. همچنین علاوه بر میوه میتوان به صمغ حاصله از درختان پسته وحشی اشاره کرد که مردم بومی فقط از ترشحات طبیعی این درختان که به نام مستکی معروف است استفاده میکنند که بیشتر مورد مصرف محلی قرار می- گیرد. در صورت تهیه و اجرای طرحهای بهرهبرداری متناسب با ظرفیت و پتانسیل منطقه در قالب قرارداد با رعایت اصول و ضوابط موجود میتوان درآمد و سود قابل توجهی را از آن بدست آورد. از محصولات غیرچوبی دیگر میتوان به استفاده از برگ، پوست و تولید عسل اشاره کرد که مردم محلی بدلیل عدم شناخت و اطلاع کافی از خواصو اهمیت آن بندرت آنها را مورد بهرهبرداری قرار میدهند.

بهرهبرداری، محصولات غیرچوبی، روستائیان، پستهوحشی