رضا رستمی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
علیرضا کوچکی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
پرویز رضوانی مقدم - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
مهدی نصیری محلاتی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

اعمال شیوه­های مدیریت فشرده بوم نظام های زراعی، تنوع زیستی را به ویژه در حواشی زمین­های زراعی به شکل نگران کننده­ای کاهش داده است. هدف این مطالعه، ارزیابی پوشش گیاهی موجود در عناصر زیستگاهی نواری، موسوم به رگه­های سبز در یک چشم­انداز زراعی در شهرستان گیلانغرب استان کرمانشاه بود. ابتدا نقشه عوارض ساختاری چشم­انداز مورد بررسی تهیه شد و سپس انواع حواشی زمین­های زراعی به هفت گروه زمین های زراعی، راه­ها، نهرهای دائمی و غیردائمی، حاشیه های هم جوار با زیستگاه های طبیعی، حاشیه های بین دو زمین زراعی و رگه های سبز درختی تقسیم گردید. گونه­های گیاهی موجود بر مبنای پاسخ به میزان فشردگی استفاده از زمین به دو گروه شامل گونه­های متحمل زراعی و گونه­های ارزشمند طبیعی طبقه بندی شد. فاکتور­های مربوط به تنوع در عوارض ساختاری چشم­انداز تغییرات در غنای گونه­ای گیاهان متحمل زراعی و ارزشمند طبیعی را در مقیاس ۲ × ۲ مترمربعی توضیح دادند. بیشترین غنای گونه­ای کل در زمین­های زراعی (۴۳ گونه) و بعد از آن در حاشیه­های هم جوار با زیستگا­ه­های طبیعی (۳۷) ثبت شد. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون وینر و بریلیون در گروه گیاهان متحمل زراعی، مربوط به حاشیه­های­ مابین­دو زمین ­زراعی (به ترتیب ۰۳/۲ و ۸۵/۱) و پس از آن حاشیه­های هم جوار با زیستگاه­های طبیعی (۴/۱ و ۲۷/۱) بود؛ و در گروه گیاهان ارزشمند طبیعی، بیشترین مقادیر این شاخص­ها برای زمین­های زراعی (۰۸/۳ و ۵۲/۲) و حاشیه­های هم جوار با زیستگاه­های طبیعی (۰۸/۳ و ۵۲/۲) مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج این مطالعه، نقش قابل توجه عناصر نیمه طبیعی موسوم به رگه­های سبز چشم انداز را در ارتقای غنای گونه­های ارزشمند طبیعی، تایید می­کند.

شاخص های تنوع زیستی, عناصر زیستگاهی نواری, گیاهان ارزشمند طبیعی, گیاهان متحمل زراعی