عباس رهبری - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمین
حسین خسروی - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمین
علی الهامی - استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

دامنه حضور و گسترش تشیع در شمال افریقا مربوط به صدر اسلام و بازه زمانی قرن اول تا پایان قرن سوم هجری است. بدون تردید سیاست های بنی امیه و بنی عباس علیه شیعیان، عامل حضور تشیع در این بخش از قلمرو اسلامی بوده است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع تاریخی به دنبال پاسخ به چگونگی حضور و گسترش مذهب تشیع در افریقا در آن بازه زمانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که از زمان فتح مصر، تشیع با تبلیغ شماری از صحابه رسول الله (ص) و یاران امام علی (ع) به افریقا راه یافت؛ اما قدرت و نفوذ سیاسی گروه های غیر شیعی چالشی بزرگ در گسترش تشیع بود. با وجود این، با حضور کارگزاران امام علی(ع) و هجرت سادات فرصت هایی برای فعالیت شیعیان در این سرزمین ایجاد شد که شیعیان از آن بهره بردند و به تاسیس حکومت های شیعی در برخی از مناطق افریقا اقدام کردند.

مذهب تشیع, مصر, امام علی(ع), شمال افریقا, سادات