الهام قادری - دانشجوی کارشناسیارشد علوم و مهندسی مرتع، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
یحیی کوچ - استادیار گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.

این تحقیق با هدف ارزیابی تاثیر ترکیب تاج پوشش ولیک (Crataegus melanocarpa M. B.) و زرشک (Berberis integerrima Bunge.) بر شاخصهای اکوفیزیولوژی (لایه بندی ماده آلی و سرعت معدنی شدن کربن) خاک در رویشگاه ییلاقی پیده از توابع بخش کجور در جنوب شرقی شهرستان نوشهر انجام شده است. بدین منظور نمونه های خاک از سه عمق ۰-۱۰) ، ۱۰-۲۰ و ۲۰-۳۰ سانتیمتری) در ترکیبهای مختلف تاجی از گونه های سیاه ولیک و زرشک ]سیاه ولیک خالص (بالای ۹۰ درصد سیاه ولیک)، زرشک خالص (بالای ۹۰ درصد زرشک)، سیاه ولیک و زرشک با پوشش تاجی تقریبا برابر ۵۰) درصد سیاه ولیک ۵۰ + درصد زرشک)، توده با غالبیت سیاه ولیک ۷۰) درصد سیاه ولیک ۳۰ + درصد زرشک) و توده با غالبیت زرشک ۷۰) درصد زرشک ۳۰ + درصد سیاه ولیک)[ برداشت شد. نتایج نشان داد که نسبت ماده آلی لایه اول به دوم و نسبت ماده آلی لایه دوم به سوم و مقدار ماده آلی لایه سوم معنیدار نبوده است (p>۰/۰۵)، در حالی که ماده آلی لایه اول، ماده آلی لایه دوم و همچنین سرعت معدنی شدن کربن در تیپ پوششی% ۵۰ سیاه ولیک % ۵۰+ زرشک معنیدار (p<۰/۰۱) بوده است. همچنین بیشترین مقدار ماده آلی (بر حسب درصد) در سه عمق مورد مطالعه مربوط به تیپ %۵۰ سیاهولیک %۵۰+ زرشک (۵/۲۳) و کمترین میزان ماده آلی در تیپهای سیاه ولیک خالص (۳/۵۰) و زرشک خالص ( (۳/۲۳ بوده است. بیشترین سرعت معدنی شدن کربن (بر حسب (mol C kg۱ به ترتیب در تیپ های %۵۰ سیاه ولیک %۵۰+ زرشک (۰/۶۶)، سیاه ولیک + %۷۰ زرشک %۳۰(۰/۵۳)، سیاه ولیک +%۳۰ زرشک (۰/۳۹) %۷۰، سیاه ولیک خالص (۰/۲۹) و زرشک خالص (۰/۲۷) میباشد. همچنین با توجه به نتایج تغییرات ماده آلی و سرعت معدنی شدن کربن در سه عمق مورد مطالعه متفاوت بوده است. یافته های این پژوهش بیانگر نقش مثبت پوشش های آمیخته زرشک و ولیک نسبت به پوشش خالص این دو گونه در حفظ و تقویت اجزای ماده آلی و کربن خاک در اکوسیستمهای کوهستانی شمال ایران میباشد.

مرتع مشجر، پوشش درختچه ای، لایه بندی ماده آلی، سرعت معدنی شدن کربن، عمق خاک.