ابراهیم عسگری - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد
محبوبه نوری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد
فرشید جهانبخشی - پژوهشگر، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد
رئوف مصطفی زاده - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

امروزه رویکرد آبخیزداری با مشارکت بهره برداران به عنوان روشی کارامد برای مدیریت پایدار منابع در عرصه های طبیعی مطرح است. در این رویکرد چهار سطح مشارکت ذینفعان از جمله مشارکت در سطح آگاهی، برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی مد نظر قرار می گیرد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شاخصهای موثر بر سطوح چهارگانه مشارکت مردمی در طرحهای آبخیزداری حوزه آبخیز قرهشیران در استان اردبیل انجام شد. داده های این پژوهش به دو روش مصاحبه حضوری با ساکنین حوضه با استفاده از ابزار پرسشنامه و همچنین با مراجعه به اسناد (کتاب و مقاله) گردآوری شد. تعداد ۳۲۰ پرسشنامه (بر اساس فرمول کوکران) میان آبخیزنشینان توزیع و داده های مربوطه گردآوری شد. از نرم افزارهای آماری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شد. نتایج بررسی علاقهمندی آبخیزنشینان به مولفه های مشارکت نشان داد که در سطح آگاهی، مولفه آگاهی از روشهای مکانیکی آبخیزداری ۴۶) درصد) و در سطح برنامه ریزی مولفه مشارکت در تعیین نیازها و اولویت های حوزه آبخیز ۵۸) درصد) بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. در سطح اجرا آبخیزنشینان بیشترین علاقه را نسبت به مولفه به کارگیری نیروی کار بومی ۶۲) درصد) نشان دادند. در نهایت در سطح ارزیابی مولفه ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی ۵۷ درصد بیشترین میزان علاقمندی ساکنین برای مشارکت را کسب کرد.

مدیریت پایدار، فرمول کوکران، حفاظت خاک، آبخیز قره شیران