فاطمه کاتب - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
اباذر اسمعلی عوری - دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی
رئوف مصطفی زاده - دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی
معراج شرری - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ، دانشگاه محقق اردبیلی
زینب حزباوی - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی

آگاهی از عوامل موجود و موثر بر مشارکت مردمی در اقدامات آبخیزداری، اصولی ترین گام در تحقق مشارکت موثر مردمی و دستیابی به اهداف مدیریت یکپارچه حوزه های آبخیز است. عوامل متعددی در میزان مشارکت مردم در طرحهای آبخیزداری موثر میباشند که در تحقیق حاضر عوامل سن، میزان تحصیلات، تعداد اعضای خانواده، شرکت در دوره های آموزشی، تعداد دام، عضویت در تشکلهای روستایی و تعاونیها، میزان درآمد سالانه خانوار، مساحت زمین و دریافت وام بانکی مورد ارزیابی قرار گرفت. پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات از روش میدانی استفاده شده است. جامعه نمونه ۴ روستا در محدوده ی شهرستان مشگین شهر استان اردبیل (لمبر، لحاق، انار، چپقان) که اقدامات آبخیزداری در آنها انجام شده انتخاب شد، از مجموع ۸۴۲ خانوار ساکن در نقاط روستایی با استفاده از فرمول کوکران ۸۲ خانوار به عنوان حجم نمونه محاسبه شد. جهت تعیین سهم مهمترین عوامل و متغیرهای موثر در میزان مشارکت آبخیزنشینان و بهره برداران در اقدامات آبخیزداری از روش رگرسیون چندگانه استفاده شد. برای برآورد رگرسیون چندگانه در نرم افزار آماری SPSS از روش Backward یا پسرونده استفاده شد. نتایج نشان داد دو متغیر سن و مساحت زمین در تعیین میزان مشارکت موثر هستند. به منظور مشارکت پایدار آبخیزنشینان در اقدامات آبخیزداری ضروری است عوامل سن و مساحت زمین در تدوین برنامه های جامع آموزش و ترویج مطابق رده های سنی مختلف و واگذاری طرحها مورد توجه جدی مدیران و برنامه ریزان قرار گیرد. مساحت زمین هم نشاندهنده تاثیر اقدامات آبخیزداری بر تامین آب و فعالیت کشاورزی است که برای بهره برداران کشاورز اهمیت دارد و در موفقیت برنامه ها موثر خواهد بود.

اقدامات آبخیزداری، احیاء آبخیز، تصمیم گیری، برنامه های آموزشی