روح انگیز رستمی مهروئیه - دانش آموخته، دانشگاه شهید باهنر کرمان
غلامحسین شهیدی - استاد گروه گیاهپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
سونیا عقیقی - مدیر گروه فیزیولوژی گیاهی، پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
اکرم صادقی - کرج عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی

هدف: بیماری ساق­سیاه خربزه از مهمترین بیماریهایی است که به میزان قابل توجهی باعث کاهش محصول خربزه می­شود. اهداف این پژوهش جداسازی اکتینومیست ها از خاک مناطق مختلف کشت خربزه در استان­های کرمان و سیستان و بلوچستان، بررسی اثرات کنترل زیستی اکتینومیست های مذکور علیه بیماری ساق­سیاه یا پوسیدگی ذغالی خربزه، ارزیابی تولید سیدروفور توسط جدایه ها در شرایط آزمایشگاهی، شناسایی مولکولی و سنجش اثر محرک رشدی جدایه­های منتخب روی گیاه خربزه و ارزیابی کنترل­کنندگی قارچ بیمارگر توسط این جدایه­ها در شرایط گلخانه­ای بود. مواد و روش ها: هشتاد جدایه اکتینومیست از خاک مناطق مختلف کشت خربزه جدا شد و فعالیت ضد قارچی آن ها در برابر عامل بیمارگر مورد بررسی قرار گرفت. جدایه های فعال آنتاگونیست از نظر فعالیت های زیستی مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله بعدی، کنترل زیستی بیماری ساق­سیاه خربزه توسط جدایه های منتخب در محیط گلخانه بررسی شد. نتایج: یافتهها و نتایج پژوهش. نتایج: در نهایت سه جدایه (R۱.۶, R۵.۵۲, R۵.۵۶) بر اساس بیشترین هاله ممانعت از رشد قارچ به عنوان برترین جدایه های اکتینومیست انتخاب شدند. این سه جدایه قادر به کلنیزه کردن ریشه خربزه، تولید برخی از آنزیم های خارج سلولی و کنترل بیماری در گلخانه بودند. جدایه R۵.۵۶ بر اساس آنالیز توالی زیرواحد کوچک RNA ریبوزومی (۱۶S rRNA) شناسایی و بر اساس نتایج حاصل این جدایه دارای بالاترین شباهت (۹۸٪) با گونه های استرپتومایسس است. نتیجه گیری: کنترل زیستی عوامل بیمارگر گیاهی، برعکس بکارگیری سموم شیمیایی، به سرعت اثر نمی­کند ولی در موارد موفق، مبارزه بیولوژیک اثرات ماندگارتری نسبت به سموم شیمیایی دارد. کنترل بیولوژیک بایستی به  عنوان یک مولفه کلیدی از رویکردهای سیستم مدیریت تلفیقی آفات و بیماریهای گیاهی اشاره نمود تا مخاطرات زیست محیطی روشهای مبارزه بکارگیری بی رویه سموم شیمیایی به حداقل برسد. این مطالعه مقدمه ای است بر انجام آزمایشات تکمیلی مانند کاربرد آنتاگونیست های مذکور علیه بیمارگر فوق در شرایط مزرعه که باید در مدت زمان حداقل سه سال انجام گردد.

: اکتینومیست, فعالیت ضدقارچی, محرک رشد گیاهی, Cucumis melo, بیماری ساق سیاه خربزه, Macrophomina phaseolina