شکوه همتی - کارشناسی ارشد
علی اصغر نصراله نژادقمی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
احد یامچی - دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولیدگیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سیده ساناز رمضانپور - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر اسید سالیسیلیک در زمان های مختلف بر بیان سه ژن درگیر در مسیر انتهایی تولید مورفین (T۶ODM، COR و CODM) در کپسول انجام گرفت. لازم به ذکر است که این ژن­ها در تولید مورفین به عنوان یک آلکالوئید دارویی نقش بسزایی دارند. مواد و روش ها: بذرهای گونه ی  Papaver Somniferumدر شرایط گلخانه در گلدان ها کشت شدند. زمانی که گیاهان به مرحله گلدهی رسیدند، دو تا سه روز پس از ریزش گلبرگ ها، خراشیدگی سطحی درکپسول گیاه ایجادگردید و سپس با اسید سالیسیلیک در غلظت ۵۰ میکرو مولار تیمار شدند. نمونه گیری از کپسول ها در سه زمان صفر (چند دقیقه پس از پاشیدن محلول اسید سالیسیلیک بر روی کپسول)، سه و ۱۲ ساعت بعد از تیمار کردن با اسید سالیسیلیک ، نسبت به گیاه شاهد انجام شد. از نمونه های کپسول RNA استخراج گردید و به دنبال آن cDNA ساخته شد و در نهایت نتایج به دست آمده از qRT-PCR با استفاده از نرم افزار GenEX مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش مدت زمان بعد از تیمارکردن کپسول ها با اسید سالیسیلیک، سطح بیان هر سه ژن نسبت به گیاه شاهد کاهش یافت. میزان بیان ژن T۶ODMدر زمانصفر ساعت حدود ۸۴/۱ برابر نسبت به میزان بیان آن در گیاه شاهد افزایش پیدا کرد. اما میزان بیان این ژن در زمان سه و ۱۲ساعت به ترتیب ۴۶درصد و ۲۱درصد نسبت به میزان بیان آن در گیاه شاهد کاهش نشان داد. همچنین نتایج نشان داد میزان بیان ژن COR در زمان صفر ساعت نسبت به گیاه شاهد حدود ۲۶/۱ برابر افزایش یافت و در زمان سه ساعت به میزان ۱۵درصد و در زمان ۱۲ ساعت تقریبا به میزان ۳۰ درصد نسبت مقدار بیان آن در گیاه شاهد کاهش یافت. میزان بیان ژن CODM در زمان صفر ساعت تقریبا معادل با گیاه شاهد بود و در زمان های سه و ۱۲ ساعت میزان بیان آن تقریبا نزدیک به صفر بود. همچنین نمودارهای مربوط به ژن های T۶ODM، CODM و COR نشان دادند که از نظر بیان ژن بین زمان های مختلف در هر ژن اختلاف معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: به طور کلی چنین استنباط می شود که تیمار اسید سالیسیلیک بیان سه ژن انتهایی درگیر در مسیر تولید مورفین را با افزایش زمان از صفر به ۱۲ ساعت کاهش می دهد.

اسید سالیسیلیک, مورفین, ژن T۶ODM, ژن COR, ژن CODM