حسن ایمن - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز
ساناز پناهی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز

هنر آموز کز هنرمندی / در گشایی کنی، نه در بندی". جوهره هنرمند هنر است و خلق هنر حاصلتفکر و تفکر حادث، خاسته از تفقه در امور؛ که بر جستار کنه و حقایق مبادرت میورزد و این فعل خودحکمت و نشاتی قدسی ملکوتی دارد. در نظرگاه شیخ شهید، شهاب الدین یحیی سهروردی، هنرمند آن است که در درجه اول، ذات و سرشت خود را آری از هرگونه پلیدی و تکثف نگاه داشته و ذهن و لوحهنریش از اشتغال به اغیار و مشغولیات غسق منزه باشد؛ و در پسین، تفکر هنریش باید تجلی مصحفورد ازلی به رمزی عدمی باشد و جمیعان را مسحور و مستفیض از روحانیت فضای هنری خویش گرداند.این همان است که در معماری اسلامی، هنرمند معمار اثر هنری خویش را با الهام از معانی بلند پایه الهیو عالم ملکوت با استعاره از نمودی کالبدی- رمزی چون: گنبد، گلدسته، محراب و ... و مضامینی تزئینی- نمادین چون: شمسه، مقرنس و ...، حجت و رسالت متجلی ساختن جمال و کمال وجودی نورالانوار را درکالبد تمثلی روحانی سمبلیک مسجد به اتمام رسانده است. در این پژوهش نگارندگان با بررسی منابع کتابخانه ای و تفسیر و تحلیل آراء منطبع، در پی تبیین تعبیر هنرمند اشراقی و تشریح ویژگی هایاخلاقی هنری وی می باشند و با وارسی عناصر کالبدی- فضایی و تزئینی- استعاری به کار رفته در مساجد و قیاس نمود بصری و تجلی رمزگونه آراء اشراقی سهروردی در عناصر فضایی و زیباشناختی مسجد، بهتطبیق و تاویل معانی حکمی آرایه ها، از خاستگاه عمارت مسجد پرداخته اند. در انتها از محتوای پژوهشچنین برمی آید که، هنرمند کسی است که هنرش یاد و نام خداوند متعال را خاطر انگیزد و به صفایهنرش فضای محاط وجود را به نور او مصفا سازد. معمار در پایگان یک هنرمند، تمام شور و عشق حاصلاز دریافت معنویت و عطر روحانیت را در قالب مسجد به منصه ظهور می گذارد که هر عضو کالبدی و یاتزئینی به کار رفته در مساجد نمادی است از نور و رمز و دلالتی است مادی بر وجود لاهوتی نورالانوار.

هنرمند، معماری اسلامی، مسجد، معماری تیموریان، معماری صفویان