عباسعلی آهنگر - Associate Professor of Linguistics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
امیرعلی خوشخونژاد - Ph.D. in Linguistics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

نفی یکی از مفاهیم اساسی در زبان­های طبیعی است. در همه زبان­های طبیعی صورت­های منفی متناظر با جملات مثبت وجود دارد. معنای جملات منفی در این زبان­ها در تضاد با معنای جملات مثبت متناظرشان است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی بازنمود ساخت­واژی و نحوی مقوله نفی و انواع جایگاه آن در گویش لری کهگیلویه بر اساس برنامه کمینه­گراست. اگر­چه یکی از نویسندگان، گویشور بومی گویش مذکور است؛ اما داده­های پژوهش از گفتار پنج گویشور مرد مسن و بی­سواد نیز استخراج شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد نشانه منفی در گویش لری پیش از گروه زمان Tense Phrase/TP و به­عنوان گروهی مستقل تولید و در جایگاه­های مختلفی در جمله ظاهر می­شود. در جملات خبری غیراسنادی و استفهامی، نشانه منفی ابتدا پیش از گروه زمان TP در هسته گروه منفی، Negative Phrase/NegP۱ تولید می­شود، سپس توسط فعل جذب می­شود. در این جایگاه، ارتباط بین فعل و هسته گروه نفی از طریق رابطه مطابقه صورت می­گیرد. گروه منفی ۲ NegP۲ دیگر جایگاهی است که این نشانگر در جملات خبری اسنادی در آن ظاهر می­شود. در این جایگاه، نشانه منفی دستخوش هیچ­گونه حرکتی نمی­شود و در جایگاه اصلی خود باقی می­ماند. علاوه­ بر این، در این جملات نشانه منفی می­تواند به جایگاه مشخص­گر گروه کانون Focus Phrase/FP نیز حرکت کند. همچنین، در جملات پرسشی بلی خیر، نشانه منفی می­تواند در جایگاه هسته متمم­نما  Complimentizer Phrase/CP قرار گیرد. افزون ­بر این، نشانه منفی در این گویش می­تواند به­عنوان پیشوند پیش از فعل قرار گیرد و به­عنوان قید نفی نیز پیش از گروه زمان TP واقع شود.    

Key words: Negation, Minimalist Program, Lori Dialect of Kohgilouyeh, Tense Phrase, Focus Phrase, Complementizer Phrase, واژه­های کلیدی: مقوله نفی, برنامه کمینه­گرا, گویش لری کهگیلویه, گروه زمان, گروه کانون, گروه متمم­نما