ابوالفضل مجنونی هریس - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز
امیرحسین ناظمی - استاد گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز
علی اشرف صدرالدینی - استاد گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز

دمای خاک یک عامل مهم در مطالعات هیدرولوژی، اقلیم شناسی و کشاورزی محسوب میشود. در شبیه سازی تغییرات رطوبت اعماق مختلف خاک، تبخیر از سطح خاک یکی از عوامل مهم در اعمال شرط مرزی حل معادله ریچادرز میباشد. برای تخمین تبخیر از سطح خاک در بسیاری از راه حل های ارائه شده دمای سطح خاک بعنوان یک عامل مهم و ضروری مطرح است. در این مطالعه با استفاده از عواملی نظیر شاخص سطح برگ، تابع تخمین سایه و زاویه ارتفاع خورشیدی در کنار پارامتر دمای هوا، دمای سطح خاک در مزرعه کلزا بصورت ساعتی تخمین زده شد. بدین منظور برای ساعات روز بسته به بالا یا پایین بودن دمای ساعتی خاک نسبت به دمای هوا روابط جداگانه ای ارائه و واسنجی گردید. همچنین برای تخمین دمای سطحی خاک در ساعات شب نیز دو رابطه متفاوت ارائه و واسنجی گردیدند. مقایسه مقادیر تخمین زده با مقادیر اندازه گیری شده نشان داد که روابط ارائه شده با دقت بالایی دمای سطح خاک را در مقیاس ساعتی تخمین زده است. لذا استفاده از این معادلات تجربی برای تخمین دمای سطح خاک در تعیین تبخیر لایه مرزی خاک در حل معادلات دیفرانسیلی حرکت آب در خاک و جداسازی تبخیر واقعی از تعرق به جای معادلات پیجیده قابل توصیه است.

دما، خاک، هوا، ساعتی، شاخص سطح برگ