فرشته حبیبی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکدههنر و معماری، دانشگاه یزد،
رضا ابوئی - دانشیار گروه معماری، دانشکدههنر و معماری، دانشگاه یزد
سیدعلی خلیلی راد - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، پردیس هنر و معماری، دانشگاه یزد

در عصر حاضر دستیابی به قداست مطلوب در فضاهای مقدس، همانطور که در بناهای قدسی کهن بر عمق جان می نشیند، به چالشی بزرگ برای معماران بدل شده است. چرا که امروزه معماری فضاهای قدسی دچار آشفتگی شده و عدم توجه کافی به برخی کهن الگوها و اصول نهفته در فضاهای مقدس، قداست و روح الهی مورد نیاز این گونه فضاها را که لازمه جذب روان جستجوگر انسان و عروج او از زمین به ملکوت است، آن گونه که شایسته است، تامین نمی نماید. با استفاده از کهن الگوها و اصول معماری ملهم از پیام واحد ادیان و فضاهای قدسی، می توان به رویکردی دست یافت که طی آن، مخاطبین معنویت و تعالی را در فضا ادراک نمایند. استخراج نکات مشترک به کار رفته در معماری فضاهای قدسی در ادیان مختلف، می تواند در افزایش حس قداست فضا و برانگیختن فطرت مشترک آدمی راهگشا باشد. همچنین آگاهی از این وجوه اشتراک، که ریشه در بعد الهی و حقیقت ماورایی ادیان دارد، می تواند زمینه ساز رسیدن به یک اتحاد جهانی باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اصول و کهن الگوهای معنایی معماری فضاهای قدسی و استخراج کهن الگوهای مشترک و قابل تعمیم به تمامی فضاهای قدسی است. راهبرد این تحقیق، کیفی و رویکرد آن مطالعه کتابخانه ای و تحلیل دادهها به روش توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش در قالب دو حوزه کلی کهن الگوهای مرتبط با فراکالبد و کهن الگوهای مرتبط با کالبد تبیین شده اند که کهن الگوهای مرتبط با کالبد خود به سه بخش مرتبط با موقعیت مکانی، مرتبط با طبیعت و مرتبط با عناصر فضایی تقسیم می گردد.

ادیان، کهن الگو، اصول معنایی معماری، فضای قدسی، کالبد و فراکالبد