محمدصادق طاهرطلوع دل - دانشیار، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
بهرام صالح صدق پور - دانشیار، عضو هیئتعلمی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
سیده اشرف سادات - دانشجوی دکترا رشته معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

محیط خانه بهتر است که همه افراد تمامی نیازهای خود را در آن برطرف کرده و در راحتی و آسایش در کنار یکدیگر زندگی کنند. هر فضایی که برای خانه احتیاج است، باید به بهترین وجه کمی و کیفی، در خانه پیشبینی شود. هدف این پژوهش سعی دارد در مورد ویژگی های کالبدی به منظور ایجاد مقایسه مدل علی در طراحی فضاهای مسکونی دیروز تاملی داشته باشیم. در این مطالعه همبستگی که از نوع مدل یابی علی است، جامعه آماری ۲۰۰ نفر از دانشجویان رشته معماری به شیوه تصادفی ساده است. روایی به صورت محتوایی و میزان پایایی این ابزار با استفاده از روش آلفای کرونباخ α= ۰/۸۱۵ در معماری دیروز به دست آمده است. با استفاده از روش تحلیل مسیر متغیرهای کالبدی در فضاهای مسکونی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان میدهد که مدل ساختاری خانه های ایرانی در گذشته نشانگر این است که عامل »آسایش و آرامش« متغیر مستقل، و چرخه ی ایجاد شده از چهار عامل امنیت، حریم خصوصی، همزیستی با طبیعت و تواضع به عنوان متغیر وابسته که با نام رضایتمندی مطرح گردید شناسایی شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که در مدل معماری خانه های گذشته متغیر آسایش و آرامش به صورت مستقیم بر چهار عامل دیگر موثر است و چهار عامل امنیت، حریم خصوصی، همزیستی با طبیعت و تواضع متغیرهایی پویا میباشند که هر کدام بر دیگری اثرگذار میباشد.

مدل ساختاری، عوامل کالبدی، معماری ایرانی- اسلامی، خانه ایرانی.