رضا ابوئی - دانشیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد،
فرشته حبیبی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد،
سیدعلی خلیلی راد - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، پردیس هنر و معماری، دانشگاه یزد

امروزه در سایه بی تفاوتی به برخی مبانی اصیل و ریشه دار در معماری فضاهای قدسی، ایندست فضاها رو به اضمحلال رفته و روح الهی فضا را که لازمه جذب روان جستجوگر انسان و عروج او از زمین به ملکوت است، آنگونه که شایسته است، تامین نمی نماید. از همین روی دستیابی به قداست مطلوب، همانطور که در بناهای قدسی کهن بر عمق جان می نشیند، و بازیابی پیوند قطع شده این انگاره های بنیادین(که در روانشناسی محیط تحت عنوان کهنالگو مطرح میگردند) با معماری مقدس، به یک ضرورت غیرقابل انکار برای معماران بدل شده است. با شناخت این انگاره ها که در قالب هفت فرم کهن الگویی مطرح میگردند و آگاهی از نحوه ظهور و تجلی آنها در فضاهای قدسی، میتوان به اهمیت و الزام حضور تمامی آنها در لایه های سطحی و عمقی معماری قدسی پی برد. همچنین میتوان این مفاهیم را که ریشه در بعد الهی و حقیقت ماورایی دین دارند، وجه اشتراک فضاهای قدسی و از اصول معماری قدسی دانست. علاوه بر آن، افزایش حس قداست فضا و برانگیختن فطرت مشترک آدمی در فضاهای قدسی، در سایه توجه و بهکارگیری مطلوب این مفاهیم و مظاهر آنها در معماری امکان پذیر است. هدف پژوهش حاضر، بازشناخت مبانی حکمی و هنرهای مقدس اسلامی و همچنین بررسی انگاره های بنیادین و چگونگی ظهور و سطوح حضور آنها در مسجدجامع اصفهان به عنوان نمونه کاملی از معماری قدسی است. راهبرد این تحقیق، کیفی و رویکرد آن مطالعه کتابخانه ای و تحلیل دادهها به روش توصیفی- تحلیلی است. نتایج این پژوهش، تبیین الزام و مراتب حضور این انگاره ها در ساختار معماری قدسی است.

انگاره های بنیادین، معماری قدسی، مسجدجامع اصفهان، کهن الگو، هنر مقدس اسلامی