مریم رسول زاده اقدم - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia, Iran
رضا درویش زاده - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia
ابراهیم سپهر - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia
هادی علی پور - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Urmia University, Urmia

کمبود عناصر غذایی از تنش های غیرزیستی مهمی است که بر رشد و نمو گیاهان تاثیر می گذارد. در این پژوهش، ۷۶ لاین خالص آفتابگردان روغنی جمع آوری شده از نقاط مختلف جهان در دو شرایط بهینه و کمبود فسفر قابل جذب به صورت مرکب بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلدانی به لحاظ برخی صفات فیزیولوژیک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد کمبود فسفر باعث کاهش میانگین تمام صفات مورد مطالعه آفتابگردان به غیر از صفت دمای کانوپی می شود. لاین های آفتابگردان روغنی در شرایط بهینه و کمبود فسفر به ترتیب در پنج و چهار خوشه گروه بندی شدند. لاین های ۱۹، ۲۱، ۲۷، ۴۴ و ۷۱ که در شرایط بهینه فسفر در خوشه مطلوب قرار گرفته بودند، در شرایط کمبود فسفر نیز در خوشه مطلوب با عملکرد و اجزای عملکرد بالا گروه بندی شدند. براساس شاخص تحمل چندمتغیره MFVD برای هر یک از لاین ها با استفاده از ماتریس های نسبت و حاصل ضرب میانگین صفات مورد مطالعه در شرایط بهینه و کمبود فسفر و تجزیه به مولفه های اصلی روی ماتریس های حاصل محاسبه شد. براساس نتایج بای پلات حاصل، لاین های ۷۱، ۷۴، ۶۵، ۲۱، ۳۹، ۷، ۱۸ و ۱۱ به عنوان لاین های مطلوب و متحمل به کمبود فسفر شناسایی شدند.

Chlorophyll content, Genetic variability, Phosphorous deficiency, Stress tolerance index, Sunflower, آفتابگردان, تنوع ژنتیکی, شاخص تحمل تنش, کمبود فسفر, میزان کلروفیل