پروا جویایی - کارشناسی ارشد محیط زیست، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج
الهام مرادی - کارشناسی ارشد محیط زیست، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج
هانیه غفاری - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج
فرشید قربانی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان سنندج

هدف این مطالعه بررسی بزرگ نمایی زیستی فلزات سنگین کادمیم، سرب و روی در مسیر رژیم غذایی لاکپشت برکه ای خزری دریاچه ی زریبار در سه کیلومتری غرب مریوان در استان کردستان است. سفرهای میدانی در بازه زمانی ده صبح تا شش بعد از ظهر از پاییز ۱۳۹۶ تا پاییز ۱۳۹۷ با استفاده از تله ی زنده گیر و تور ماهی گیری در قسمت های شمالی و جنوبی دریاچه زریبار انجام شد.لاکپشت ها پس از صید، عکسبرداری، نشانه گذاری، اندازه گیری ویژگی های ریختی و جمعآوری نمونه مدفوع حداکثر پس از چهل و هشت ساعت در زیستگاه طبیعی رهاسازی شدند. غلظت فلزات سنگین کادمیم، سرب و روی در نمونه های مدفوع، گیاهان و آب زیستگاه با استفاده از دستگاه جذب اتمی بررسی گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Spss استفاده شد. بر اساس نتایج در ایستگاه اول بیشترین میزان تجمع فلزات سنگین از آب به گیاه نی برای فلز سرب ۱۰۰/۵ میکروگرم بر گرم در وزن خشک و در ایستگاه دوم بیشترین تجمع زیستی از آب به گیاه لویی برای فلز کادمیم ۳۲۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک بود. همچنین مقدار تجمع زیستی فلزات از گیاه به مدفوع لاک پشت در شمال دریاچه مربوط به فلز روی در گیاه لویی ۱/۴۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک، در جنوب دریاچه از گیاه نیلوفر سفید برای فلز سرب ۳/۹۷ میکروگرم بر گرم وزن خشک بود. طی کل مسیر غذایی آب به گیاه و گیاه به مدفوع لاک پشت برکه ای خزری در شمال دریاچه برای فلز روی در گیاه نی و لویی، روند افزایشی رخ داد در جنوب دریاچه فلز کادمیم در هر سه گونه گیاهی نی، لویی و نیلوفر سفید روند تجمعی را نشان داد، فلز سرب در گیاه نی و فلز روی در گیاه نی طی زنجیره غذایی لاکپشت برکه ای خزری از آب به گیاه و گیاه به بدن روند افزایشی داشت. این مطالعه نشان داد پدیده ی بزرگ نمایی زیستی در مسیر رژیم غذایی لاکپشت برکه ای خزری در دریاچه ی زریبار رخ داده است.

رژیم غذایی، آلودگی، فلزات سنگین، لاکپشت برکه ای، Biomagnification