فاطمه رستگار - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی شیمی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، اهر، ایران
محراب فلاحی سامبران - استادیار، گروه مهندسی شیمی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، اهر، ایران

هیدروژل ها پلیمرهای آبدوست و شبکه ای غیر قابل انحلال در آب هستند که در محیط آبی به راحتی متورم می شوند. این پلیمرهای سهبعدی و متخلخل به دلیل وجود گروههای آبدوستی مانند آمیدو، آمینو، کربوکسیل، هیدروکسیل و غیره در زنجیرهای خود از توانایی قابلملاحظه ای در جذب و حفظ آب برخودار هستند. زنجیرهای پلمیر در ساختار هیدروژل ها می توانند از طریق پیوندهای کوالانسی دائمیمانند هیدروژل های بر پایه مونومرهای آکریلیک به هم متصل شوند و یا از طریق برهمکنش های فیزیکی مانند پیوندهای هیدروژنی،برهمکنش های یونی، برهمکنش های واندروالسی و گره خوردگی فیزیکی تشکیل ساختار شبکه ای دهند. هیدروژل های هوشمند یا پاسخگوبه محرک بر خلاف هیدروژل های معمولی با تغییر شرایط محیطی به سرعت رفتار تورمی خود را تغییر می دهند. محرک ها می توانندفیزیکی و یا شیمیایی باشند. محرک های فیزیکی اغلب شامل دما، فشار، نور، میدان های الکتریکی، مغناطیسی و صدا هستند. محرک هایشیمیایی یا بیوشیمیایی شامل pH ، قدرت یونی، یون ها و غیره هستند. طبقه بندی هیدروژل های حساس به محیط بر اساس نوعمحرک های خارجی است. هیدروژل های هوشمند با توجه به ماهیت محرک آنها می توانند هیدروژل های حساس به حرارت، حساس بهpH ، حساس به سیگنال الکتریکی، حساس به نور، حساس به گلوکز و غیر نامیده شوند. رهایش دارو در سیستم های بر پایه هیدروژل می-توانند از نظر درمانی نتایج بسیار مفید و موثر داشته باشند. هیدروژل ها می توانند کنترل مکانی و زمانی بر رهایش عوامل مختلف درمانی ازجمله داروهای با مولکول کوچک ، داروهای ماکرومولکولی و سلول ها را فراهم کنند. هیدروژل ها به دلیل خواص فیزیکی قابل تنظیم،تخریب پذیری قابل کنترل و قابلیت محافظت از داروهای ناپایدار و حساس در برابر تجزیه به عنوان بستری عمل می کنند که در آن برهمکنش های مختلف فیزیکی شیمیایی با داروهای کپسوله شده، رهایش آنها را کنترل می کنند. در این مقاله، یک مرور کلی بر هیدروژل-های هوشمند و پاسخگو به محرک و کاربردهای آن در دارورسانی انجام شده است.

هیدروژل، پلیمر هوشمند، پاسخگو به محرک، دارو رسانی، رهایش دارو