مختار ابراهیمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
علی تسلیمی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.
پرستو افراشته - دانشجوی دکترای زبان وادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

هر زندگی، محقق ساختن یک «کل»، یعنی محقق ساختن «خویشتن» است. این تحقق، در روان شناسی یونگ، «تفرد» نامیده می شود. یونگ با تکیه بر «چنین گفت زرتشت نیچه»، به مفاهیمی چون ناخودآگاه روان و کهن الگوهای «سایه»، «آنیمای مثبت»، «آنیمای منفی»، «مادر جهان اسفل» و «پیر فرزانه» پرداخته است و از این رهگذر، مفهوم «فردیت» یا رسیدن به مرتبه «انسان» کامل را شرح داده است. «تفرد» یا فردیت (Individuation)، فرایندی است که در آن، «من» (Ego) به عنوان مرکز خودآگاهی به «خود» (Self) که درونی ترین بخش ناخودآگاهی است، منتقل می شود. در این فرایند، سویه های گوناگون شخصیت به شناخت و سازگاری با یکدیگر رسیده است و سرانجام، خودآگاهی با ناخودآگاهی هماهنگ می شود. این فرایند در بوف کور هدایت اتفاق می افتد. روایت بوف کور، منعکس کننده حرکت انسان در جست وجوی رسیدن به فردیت است که به شکل دو سفر واقعی و نمادین راوی نمایش داده می شود. در این جستار، تلاش شده است تا ضمن نمادگشایی از تصویرهای داستان، چگونگی ارتباط متن با ایده «ابرمرد نیچه» واکاویده شود. بررسی نقش سگانی و جلوه آن در بوف کور و پیوند آن با فردیت یافتگی در نظریه یونگ، از دیگر اهداف مقاله حاضر است. مهم ترین نتیجه حاصل از پژوهش پیش رو، این است که خواننده درمی یابد هدایت به چه شیوه از نمادهای متعددی چون دختر اثیری، لکاته، پیرمرد یوگی، سرو، نیلوفر، ری، بنارس، اعداد و دیگر نمادها برای اشاره به ریشه های دو تمدن کهن هند و ایران بهره گرفته است. همچنین، او نشان می دهد که راوی بوف کور، برابرنهاد انسان ازلی ابدی در نظریه نیچه است که در دایره هستی اسیر است و یک زندگی را در مکان ها و زمان های مختلف تکرار می کند. این انسان واحد که در متن بوف کور، در صورت های نمادین و متعدد «پیرمرد خنزرپنزری»، «راوی»، «پیرمرد یوگی»، «نعش کش»، «عمو»، «دختر اثیری»، «لکاته»، «مادر لکاته»، «دایه» و... ظاهر می شود، سایه های راوی (انسانی ازلی ابدی) است که در چهره های مختلف و زمان های مختلف زندگی کرده، تلاش می کند با سویه های مختلف وجود خود آشتی کند. به علاوه، راوی بوف کور، قصد دارد با غلبه بر سایه های پست وجودش، به فردیتی برسد که در نظریه یونگ به آن اشاره شده است. نشان دادن شکست راوی در تلاش برای رسیدن به فردیت، سرانجام روایت بوف کور است.

بوف کور, یونگ, فردیت, نیچه, سه گانی