الهام ایزی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحدعلوم و تحقیقات تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران،ایران
احمد مجد - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران
محمدرضا واعظی کاخکی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

تخریب لایه ازن و پیامدهای ناشی از آن ازجمله تابش مستقیم اشعه ماورای بنفش بر کره زمین و اثرات آن بر گیاهان زراعی وداروئی از جمله مباحثی است که مطالعات بسیار کمی روی آن صورت گرفته است .هدف این مطالعه بررسی تاثیر پرتوهای فرابنفش بر رشد و برخی شاخصهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه خرفه (Porulaca oleracea L.) بود.این پژوهش در شرایط یکنواخت محیطی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد .گیاهان خرفه بعد از مرحله شش برگی به صورت یک روز در میان و به مدت ۱۵ روز درمعرض پرتوهای فرابنفش ( UV-A و-UV Bدر سه زمان ۲۰ ، ۴۰ و ۶۰ دقیقه، و پرتو UV-C در پنج زمان ۱۰ ، ۲۰ ، ۳۰ ، ۴۰ ، ۶۰ دقیقه ) قرارگرفتند .بررسیها نشان داد که هیچ یک از تیمارهای به کاربرده شده بر رشد ریشه اثر چندانی ندارند، ولی سه تیمار ۶۰ دقیقه UV-A ، ۶۰ دقیقه UV-B و ۱۰ دقیقه پرتو UV-C باعث افزایش رشد طولی ساقه، وزن تر و خشک کل گیاه در مقایسه با شاهد میشود .بیشترین فعالیت آنزیمهای دفاعی، محتوای فنولی، فلاونوئیدی و آنتی اکسیدانی در تیمار پرتو UV-B در مدت زمان ۶۰ دقیقه مشاهده شدند .به طور کلی نتایج بیانگر آن ا ست که گیاه خرفه گیاهی حساس به پرتو فرابنفش ا ست .در عین حال، اعمال تنش نوری فرابنفش به صورت کنترل شده میتواند یک استراتژی جایگزین جدید برای افزایش بهره وری گیاه دارویی خرفه ارائه دهد که همان کاربرد پرتو UV-B در مدت زمان ۶۰ دقیقه به عنوان تقویت کننده جدید رشد گیاه، در مقایسه با تیمار UV-A و تیمار UV-C است.

آنتی اکسیدان، فلاونوئید، رنگیزه، UV-B