سیدحسین باقری مقدم - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد
نواز خرازیان - گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد

جنس Teucrium L. متعلق به تیره Lamiaceae و زیر تیره Ajugoideae، شامل ۲۶۰ گونه در جهان و ۱۹ گونه در ایران است. پیچیدگی های تاکسونومیکی این جنس اغلب ناشی از تغییر پذیری ریخت شناسی و دورگه گیری طبیعی میباشد. بر این اساس، هدف از مطالعه حاضر ارزیابی موقعیت تاکسونومیکی گونه های جنس Teucrium با استفاده از داده های فلاونوئیدی، تعیین کلاسهای فلاونوئیدی و تنوع آنها میباشد. چهار گونه، سه زیرگونه و ۵۳ جمعیت متعلق به دو بخشه Teucris و Polium از نواحی غرب، مرکز، جنوب غرب و جنوب زاگرس جمع آوری گردید. استخراج و شناسایی فلاونوئیدهای برگ با استفاده از متانول ۹۰ درصد، دستگاه تقطیر در خلاء، کروماتوگرافی لایه نازک و کروماتوگرافی مایع-طیف سنج جرمی انجام شد. موقعیت تاکسونومیکی گونه های متعلق به جنس Teucrium و تغییرات الگوهای فلاونوئیدی در سطوح درون و بین گونه ای، با استفاده از حضور و عدم حضور لکه های فلاونوئیدی، تحلیل خوشه ای مبتنی بر روش UPGMA، ضریب تشابه Dice، و نرم افزار Cluster Vis v.۱.۸.۲ مورد بررسی قرار گرفت. برپایه داده های حاصل از تحلیل خوشه ای ، تغییرات فلاونوئیدی قابل ملاحظهای در جمعیتهای متعلق به T. orientale subsp. glabrescens ( Hausskn. ex۶) Bornm.) Rech. f. گروه)، ۵) T. polium L. گروه) و ۵) taylori T. orientale subsp. (Boiss.) Rech. f. گروه) تشخیص داده شد. زیر گونه های متعلق به T. orientale L. به وضوح گروه بندی شدند ولی در برخی از جمعیتهای متعلق به دو زیرگونه taylori و glabrescens شباهتهایی مشاهده شد. با وجود شباهتهای بالای ریخت شناسی بین گونه های T. polium، T. capitatum L. و T. gnaphalodes L Her.، این سه گونه از یکدیگر تفکیک شدند. بیشترین فراوانی کلاس فلاونوئیدی متعلق به فلاونها (۱۸)، ایزوفلاونها (۱۷) و فلاونولها (۱۳) میباشد. همچنین، زیر گونه های متعلق به T. orientale با استفاده از فلاونها و فلاونول ها از یکدیگر متمایز شدند. بر این اساس، فلاونوئیدها به عنوان نشانگرهای مناسبی در تاکسونومی جنس Teucrium معرفی میشوند.

فلاون، نشانگر، تنوع، کروماتوگرافی