ریحانه کلاهدوزان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
مهشید جهادی - استادیار گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
نفیسه سادات نقوی - استادیار گروه میکروبیولوژی، دانشکده علوم پایه، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
محمدعلی ضیا - دانشیار گروه علوم پایه، دانشکده دندانپزشکی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

مقدمه: موناسکوس پورپورئوس یک قارچ آسکومیست رشته ای است که توانایی تولید رنگدانه های طبیعی را دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر عوامل شیمیایی جهش زای سدیم آزید و اسید نیترو بر مورفولوژی قارچ موناسکوس پورپورئوس و تولید پایدار رنگدانه توسط این قارچ است. مواد و روشها: ابتدا سوسپانسیون اسپوری قارچ موناسکوس پورپورئوس تحت تاثیر عوامل جهش زای شیمیایی (سدیم آزید و اسید نیترو) قرار گرفت. سپس ویژگی های مورفولوژیکی (ظاهری و میکروسکوپی) پرگنه های مشکوک بررسی شدند. از بین این پرگنه ها آنهایی که تغییرات بیشتری نسبت به سویه وحشی داشتند یا رنگدانه بیشتری تولید کرده بودند، تا دو نسل برای اندازه گیری زیست توده و رنگدانه در شرایط غوطه وری بررسی شدند. نتایج: با استفاده از مواد جهش زا نمونه هایی مشاهده شدند که مورفولوژی آنها نسبت به سویه وحشی تفاوت داشتند و این نمونه ها به طور معنی داری رنگدانه های زرد، نارنجی و قرمز بیشتری نسبت به سویه وحشی تولید کردند (۰۵/۰P<). تولید زیست توده و رنگدانه های زرد، نارنجی و قرمز در نسل اول و دوم در نمونه های NA۲ (اسید نیترو، ۴/۰ مولار، زمان ۴۵ دقیقه)، نمونه NA۳ (اسید نیترو، ۴/۰ مولار، زمان ۳۰ دقیقه) و نمونه  NA۶(اسید نیترو، ۲/۰ مولار، زمان ۳۰ دقیقه) به طور معنی داری تغییر نکردند (۰۵/۰P<). نمونه NA۲ به طور معنی داری بیشترین میزان رنگدانه را تولید کرد (۰۵/۰P<). غلظت رنگدانه زرد، نارنجی و قرمز تولیدشده توسط این نمونه به ترتیب ۶۴/۰، ۴۲/۰ و ۴۵/۰ واحد در هر میلی لیتر بود. بحث و نتیجهگیری: در مطالعه حاضر مورفولوژی تمامی نمونه های انتخاب شده، نسبت به نمونه وحشی تغییراتی را نشان دادند. بیشتر نمونه های انتخاب شده به طور معنی داری رنگدانه بیشتری نسبت به سویه وحشی تولید کردند که در برخی از آنها این مشخصه تا دو نسل پایدار بودند (۰۵/۰P<). روش تیمار موناسکوس پورپورئوس با اسید نیترو به طور موفقیت آمیزی به تولید نمونه هایی با تولید رنگدانه بیشتر و پایدار منجر می شود.

موناسکوس پورپورئوس, عوامل جهش زا, مورفولوژی, رنگدانه