صدیقه خدادادی پورارپنایی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
مهدی مهرابی کوشکی - دانشیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران؛ مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی و علوم زیستی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
رضا فرخی نژاد - استاد گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مقدمه: این تحقیق برای جداسازی و شناسایی بیمارگرهای طوقه و ریشه لوبیا چشمبلبلی در استان خوزستان انجام شد. علاوه بر این، اثرات ضدقارچی نه سویه انتخابشده از پنج گونه Trichoderma روی چهار بیمارگر طوقه و ریشه لوبیا چشمبلبلی بررسی شدند. مواد و روشها: از بیست سویه به دستآمده، چهار سویه برای مطالعه بیشتر، شامل آزمون بیماری زایی و سنجش سیدروفور انتخاب شدند. میزان نسبی تولید سیدروفور توسط نه سویه انتخاب شده از پنج گونه Trichoderma و بیمارگرها با استفاده از روش CAS سنجش شد. رشد شعاعی پرگنههای بیمارگر در مقابل سویههای Trichoderma در قالب یک طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بررسی شد. ناحیه ITSسویههای بیمارگر تکثیر و توالییابی شدند. توالیهای به دستآمده با سویههای شناختهشده با استفاده از جستجوی بلاست و تجزیه و تحلیل تبارزایی با الگوریتم درستنمایی بیشینه (ML) مقایسه شدند. نتایج: بیمارگرهای ذیل شناسایی شدند: Rhizoctonia solani، Fusarium chlamydosporum، F. falciforme و Macrophomina phaseolina. تمام سویههای Trichoderma و بیمارگرها در محیط کشت با فقر آهن، سیدروفور تولید کردند. سویههای T. koningiopsis SCUA-Arak-۹۶ و T. pleuroticola SCUA-Isf-۱۵ به ترتیب حداقل (۳۱ درصد) و حداکثر (۸۵ درصد) تولید سیدروفور را داشتند. در آزمون کشت دوگانه، بیشتر سویههای Trichoderma رشد قارچهای بیمارگر را در سطح معنیداری کاهش دادند. بیشترین اثر ضدقارچی برای سویه T. virens SCUA-Ham-۶۵ با ۳۰ و ۲۹ درصد بازدارندگی روی بیمارگرهای F. chlamydosporum  و F. falciforme مشاهده شد. بحث و نتیجهگیری: R. solani،F. chlamydosporum،F. falciforme وM. phaseolinaمهمترین بیمارگرهای ایجادکننده پوسیدگی طوقه و ریشه لوبیا چشمبلبلی در استان خوزستان اند. سویههای Trichoderma سیدروفور تولید کردند که باعث کلاتهشدن آهن حداقلی محیط میشود. علاوه بر این، آنها رشد بیمارگرهای گیاهی را در محیط آزمایش کاهش میدهند.

لوبیا چشمبلبلی, پوسیدگی طوقه و ریشه, سیدروفور, Trichoderma