سعید رهرومهربانی - مربی گروه مهندسی معماری، دانشگاه آزاد کرمانشاه ، کرمانشاه، ایران
سارا نادری - دانشجوی کارشناسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

شهرحامل روح و بستر جغرافیایی پا گرفته در آن و تبلور تمدن و فرهنگ جامعه خود است. تفاوت های مکان جغرافیایی سبب ظهور تمدن های مختلف شهری شده است. شهرنشینی در ایران که در دوران اشکانیان و ساسانیان شکل ویژهای به خود گرفت، نقش مهمی در روند تمدن ایران زمین داشته است. بررسی روند تغییرات شهرهای ایران بیانگر دو شکل متمایز از سازمان فضایی شهر در دوران قبل از اسلام و پس از آن است. پیش از اسلام بیشتر شهرها به گونه کلات ساخته می شدند و دارای برج و بارو بودند. مردم در این دژها بر پایه رده بندی طبقاتی سکونت داشتند. پس از اسلام شهرهای بزرگیشکل گرفتند که در کنار آن ها شمار شهرهای کوچک و متوسط نیز افزایش یافت. به بناهای شهری پس از اسلام می توان به مسجد، بازار، مدرسه، کاروان سرا، سقاخانه، اشاره نمود، هر کدام نمادی از مفاهیم ارزش ها و تجلی بسیاری از مفاهیم اسلامی می باشند. شهر تاریخی کرمانشاه با قرارگیری در مسیر راه تجاری ابریشم، در ادوار مختلف پیش و پس از اسلام از اهمیت چشمگیری برخوردار بوده است. در این مقاله حیات و ساختار فضای زندگی شهری، شهر کرمانشاه در دو دوره قبل و بعد از ورود اسلام در ایران با استفاده از روش های تحلیلی- توصیفی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. جمع بندی مطالعات نشان می دهد که علیرغم تفاوت چهره شهر در دوره قبل و بعد از اسلام، ساختار شهر کرمانشاه در هر دو دوره با نهاد دین ارتباط مستقیمی دارد و این عامل تاثیر جدی بر ساختار و حیات شهری داشته است

بافت شهری، معماری، اسلام، راه ابریشم، کرمانشاه