علی قشنگ زاده - دانشجوی مقطع دکتری گروه اگروتکنولوژی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران
فربد فتوحی - عضو هیات علمی گروه اگروتکنولوژی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

گندم از مهم ترین محصولات زراعی از لحاظ سطح زیر کشت و مقدار تولید در جهان است و نقش مهمی در تامین نیاز غذایی جوامع بشری دارد. انتقال مواد از یک اندام که پیش از این به عنوان مخزن ترکیبات را از یک منبع دریافت و ذخیره نموده است به دیگر اندام ها انتقال مجدد نامیده می شود. انتقال مجدد به عنوان عامل مهم ثبات عملکرد بخصوص در وضعیت تنش های محیطی در ارقام زراعی گندم با درجات مختلف محدودیت منبع از اهمیت ویژه برخوردار است. توانایی ژنوتیپ های گندم در انتقال پروتئین به دانه از دیگر عوامل موثر در انتقال مجدد می باشد و سهم انتقال مجدد نیتروژن در شکل گیری پروتئین دانه بیشتر از سهم انتقال مجدد کربن در شکل گیری وزن نشاسته دانه می باشد. تنش رطوبتی پس از گرده افشانی هر چند می تواند کاهش عملکرد دانه را به دنبال داشته باشد ولی میزان انتقال مجدد از میان گره های ساقه، راندمان و سهم انتقال مجدد به نحو چشمگیری افزایش می یابد. همچنین، نتایج مطالعات صورت گرفته موید اثر مثبت تنش شوری انتهای فصل بر میزان انتقال مجدد از میانگره های ساقه می باشد. تنش گرمایی انتهای فصل نیز از عوامل موثر در این فرایند است که در نتیجه تاخیر در کاشت سبب افزایش معنیدار انتقال مجدد مواد فتوسنتزی ذخیره ای از ساقه و سنبله به دانه و نیز ارتقای سهم نسبی ذخایر ساقه و سنبله در عملکرد دانه می شود. عناصر غذایی از دیگر عوامل موثر میزان بر انتقال مجدد هستند. نقش مثبت عناصری نظیر روی و بور بر انتقال مجدد گزارش شده است

گندم، انتقال مجدد، تنش، عناصر غذایی