ائلناز قابل نظام - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،
رئوف مصطفی زاده - دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،
اباذر اسمعلی عوری - دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،
زینب حزباوی - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،

روند فرسایش خاک در حال تبدیل شدن به یک مانع اصلی و عمده برای ایجاد توسعه پایدار منابع طبیعی و محیط زیست است. بنابراین پایش فرسایش خاک برای شناسایی مناطق آسیب پذیر و حساس بسیار مهم است. در این تحقیق با تحلیل فاکتورهای موثر، وضعیت فرسایش و تولید رسوب در زیرحوزه های آبخیز خیاوچای واقع در غرب استان اردبیل با استفاده از مدل EPM و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق ضمن بررسیهای میدانی، با به کارگیری نقشه های مختلف از جمله نقشه توپوگرافی، زمین شناسی، تصاویر ماهواره ای و اطلاعات اقلیمی به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد در سطح حوزه آبخیز خیاوچای مقدار متوسط ضریب شدت فرسایش برابر ۰/۷۶ است. همچنین، مقدار متوسط فرسایش ویژه سالانه در کل حوزه آبخیز برابر ۵۱۴/۶۶ مترمکعب در کیلومترمربع در سال به دست آمد. از این مقدار کمترین میزان مربوط به کاربری مرتع و بیشترین میزان مربوط به کاربری مسکونی به ترتیب برابر ۳۵۴/۵۱ و ۱۶۴۷/۷۶ مترمکعب در کیلومترمربع در سال است. بنابراین مقدار متوسط رسوب ویژه در سطح حوضه مورد مطالعه برابر ۷۳۱/۸۴ مترمکعب در کیلومترمربع در سال به دست آمد. از این مقدار کاربری مرتع در سطح کل حوزه آبخیز دارای کمترین میزان متوسط تولید رسوب برابر ۵۰۴/۱۱ و کاربری مسکونی دارای بیشترین میزان متوسط تولید رسوب ویژه ۲۳۴۳/۱۲ مترمکعب در کیلومترمربع در سال بوده است. بنابراین تحلیلها در سطح کاربری اراضی بیانگر این مفهوم است که عملکرد کاربریهای اراضی در فرسایش و تولید رسوب در هر بخش از حوزه آبخیز متفاوت بوده است.

سیستم اطلاعات جغرافیایی، EPM، رسوب ویژه، توسعه پا