علی شرافتی - کارشناسی ارشد پیوسته معماری ، کارمند شهرداری بجنورد

پژوهش انجام شده که در ارتباط با بررسی راهکارهای مقابله با حاشیه نشینی در شهر بجنورد پرداخت، حاشیه نشینی عمدتاپس از انقلاب صنعتی و در پی رشد شتابان شهرنشینی بوجود می آید. در این فرآیند مهاجران و افرادی که توانایی جذبشدن در کالبد شهر را ندارند، به استقرار سکونتگاه های غیر متعارف در اطراف محدوده شهری روی می آورند که منجر بهپدید آمدن محلات حاشیه ای شهر می گردند. بسیاری از شهرهای کشور ما نیز با این پدیده مواجه اند . حضور رو بهازدیاداین شکل اسکان های شهری در دهه های گذشته در ایران، حکایت از ناکارآمدی ابزارها و سیاست های اعمال شده در دهههای گذشته برای برخورد با آنها دارد. تمهید مقابله با تشکیل سکونتگاه های غیر رسمی در اکثر مواقع با شکست مواجه شدهاست. بی شک تخریب این گونه سکونتگاه ها سرمایه اقتصادی گروه های کم درآمد را که به مثابه بخشی از سرمایه اقتصادی–اجتماعی شهرها نیز محسوب می شود، از میان می برد و در عین حال اقدامی غیر انسانی محسوب می شود. همچنین،وجودسکونتگاه های فرودست در محله های کم خدمات شاهد این مدعاست که رسمی سازی سکونتگاه های غیررسمی بهخودی خودشرایط خدمات رسانی بهتر، افزایش سرمایه گذاری کالبدی خصوصی یا حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، وفرهنگی را فراهمنمی کند. شکل گیری و توسعه سکونتگاه های غیرقانونی تابعی از عواملی داخلی و خارجی است. توسعهشهری در ایران درفاصله سال های ۱۳۴۰-۱۳۲۰ مبتنی بر رشد مهاجرت روستایی بوده و دو قطب مرفه نشین شهری و فقیر نشین در این دوره خودنمایی می کند. در سال ، ۱۳۵۱ به دلیل اصلاحات ارضی و همچنین عدم کارایی اقتصاد کشاورزیروستاها، موج مهاجرت های گسترده ای به شهرهای بزرگ رخ داد که به نمود یافتن زیست حاشیه ای منجر شد. این مقالهتوصیفی - تحلیلی بوده که از انجام مطالعات کتابخانه ای در رابطه با موضوع تحقیق و جمع آوری مطالعات مربوط به حاشیهنشینی به بررسی و تجزیه و تحلیل محدوده پرداخته شده و با شناسایی مشکلات، تنگناها و فرصت های موجود، اهداف کلیراهبردها و روش های مقابله با پدیده مذکورارائه گردیده است.

راهکارهای مقابله، حاشیه نشینی، بجنورد