اعظم امینی - استادیار حقوق بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
سیده زهرا قریشی - کارشناس ارشد مدیریت منابع آب، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
حجت میان آبادی - استادیار گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

تالاب های بین المللی هامون دارای ارزش اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست بومی و حیاتی هستند. این تالاب ها میراث مشترک بشری بوده و حق انکارناپذیری از منابع آبی حوضه آبریز هیرمند دارند. به دلیل ارزش های متعدد تالاب های هامون در حیات سیستان بزرگ، این مقاله با روش تاریخی-توصیفی-تحلیلی و از طریق استناد به مراجع کتابخانه ای، درصدد بازخوانی معاهده ۱۹۷۳ رودخانه هیرمند (مشترک بین ایران و افغانستان) با هدف بررسی حقابه زیست محیطی تالاب های هامون از تقسیم آب صورت گرفته در معاهده مذکور است. بدین منظور معاهده ۱۹۷۳ هیرمند با استناد به اصول تفسیر در «کنواسیون وین ۱۹۶۹» که از جمله معاهدات قانون ساز و حاوی قواعد عام حقوق بین الملل حاکم بر معاهدات می باشد، تفسیر شده است. تفسیر معاهده ۱۹۷۳ و درک رویه تقسیم آب مشترک رودخانه هیرمند نشان می دهد در بیش از ۱۱۵ سال در مراودات آبی ایران و افغانستان، حقابه زیست محیطی هامون ها نادیده گرفته شده و حقابه و نیاز زیست محیطی تالاب های بین المللی هامون در مذاکرات منجر به معاهده ۱۹۷۳ و خود معاهده مذکور در نظر گرفته نشده است. از این رو، توجه به ارزش حیاتی تالاب های بین المللی هامون، اتخاذ سیاست ها و انجام اقدامات لازم برای تامین نیاز و حقابه زیست محیطی با مشارکت دو کشور کرانه ای این تالاب ضروری است و مسئولیتی عرفی در پی دارد.

تفسیر معاهدات, پروژه دره هلمند, کمیسیون دلتای رودخانه هلمند