مهرداد کیانی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
حسن لشکری - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
هوشنگ قائمی - پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوی، تهران، ایران

وقوع بارش­های روزانه فرین نقش مهمی در سامانه اقلیم و هیدرولوژی غرب ایران دارد. در زمستان با نفوذ سامانه­های بارشی به غرب ایران شرایط برای رخداد بارش­های شدید فراهم می­شود. در این مطالعه شدیدترین رخداد فرین­­های بارشی زمستان غرب ایران در دوره آماری ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷ مورد بررسی قرار­ گرفت. هدف از این پژوهش تحلیل همدیدی سامانه­های عامل رخداد­ شدیدترین فرین­های بارشی زمستان بوده ­است. ابتدا با پردازش­های آماری بیشینه بارش­های روزانه مشخص شد و با تعیین آستانه بارش روزانه ۴۱ میلی­متر، شدیدترین رخداد فرین بارشی هر ماه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل نشان داد که در شرایط رخداد فرین­ها، پرفشار روی ایران تضعیف شده و سامانه­های کم فشار در تراز دریا جایگزین آن شده­اند. در تراز میانی جو جریانات جنوبی و غربی در قسمت جنوب شرقی ناوه مدیترانه همگرا شده و به بخش غربی ایران نفوذ کرده­اند. بیشینه محتوای رطوبتی سامانه­ها از طریق دریای سرخ و با کمک سامانه واچرخندی مستقر­روی عربستان تامین شده ­است. در ماه دسامبر عمیق شدن ناوه مدیترانه­ای و جذب رطوبت از دریای سرخ عامل وقوع فرین بارشی بوده ­است. در ماه­های ژانویه و فوریه استقرارسامانه بلوکینگ کم ارتفاع بریده در تراز میانی جو شرایط مناسب برای وقوع بارش سنگین در سطح زمین را فراهم نموده ­است. بهره­گیری همزمان از رطوبت دریاهای سرخ و مدیترانه، موجب رخداد فرین ماه ژانویه و رخداد بارش سنگین در بیشتر ایستگاه­ها شده ­است. اما در جریان رخداد فرین ماه فوریه فقط ایستگاه­های دامنه غربی به­ دلیل نزدیکی به مسیر رطوبت دریای سرخ شاهد بارش سنگین بوده­اند.

بارش فرین, سامانه, همدید, نم ویژه, فشار