اعظم حشمتی - دانشگاه اصفهان

هدف پژوهش حاضر، تدوین الگو رابطه مادر – کودک در اختلال دلبستگی واکنشی وبررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر دلبستگی  بر کاهش نشانگان اختلال دلبستگی  واکنشی در کودکان ۲ تا ۵ سال بود. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است، جامعه پژوهش شامل تمامی زوج  مادر و کودک (۲ تا ۵ ساله) با نشانگان اختلال دلبستگی واکنشی در شهر تهران است. در بخش اول ۱۵۰ مادر و کودک  به روش نمونه گیری در دسترس از مهد کودک ها انتخاب شدند. نمونه ی پژوهشی در بخش دوم جهت سنجش اثربخشی بازی درمانی بر کاهش نشانگان اختلال  دلبستگی واکنشی شامل دو گروه ۱۵ نفر که در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مشکلات ارتباطی RPQ ، مقیاس ارزیابی بازی تعاملی مادر و کودک  و مصاحبه بالینی بود. همچنین در بخش دوم جهت پیش آزمون و پس آزمون از پرسشنامه مشکلات ارتباطی استفاده شد.تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی جهت شناسایی روابط بین متغیرهای پژوهش استفاده شد و جهت مقایسه پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل، از تحلیل کواریانس داده ها استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با هدف شناسایی عوامل مرتبط با الگوی ارتباطی مادر-کودک در کودکان ۲-۵ سال دارای اختلال دلبستگی واکنشی  نشان داد که دو عامل، عاطفه و دخالت مادر  به ترتیب ۸۶۱/۱۵ و ۷۳۶/۹ و در مجموع ۲۵۹/۲۵  درصد از واریانس پرسشنامه  را تبیین می کند. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس چند متغییره نشان داد بازی درمانی باعث کاهش علایم اختلال دلبستگی واکنشی گروه آزمایشی شد. تعامل مادر -کودک به عنوان نخستین معرف دنیای ارتباطات کودک و پیش بین قوی در سبک دلبستگی کودک است. همچنین از بین بردن موانع ارتباطی در روابط کودک و مادر در فرآیند بازی درمانی برای کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی، دلیل عمده به کارگیری این رویکرد درمانی برای این کودکان است.

واژگان کلیدی: رابطه مادر – کودک- اختلال دلبستگی واکنشی, بازی درمانی دلبستگی محور