نادرقلی ابراهیمی - دانشجوی دکتری سازه های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز
علی اکبر داودی راد - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
محمود امیدی - کارشناس اداره کل هواشناسی استان مرکزی

هر چند عوامل موثر در شکل دهی یک آبراهه طبیعی , جریان آب و شکل بستر رودخانـه را نمـی توان به طور کلی و کامل کنترل نمود ولی می توان با اجرای یکسری عملیات حفاظتی ( کـف بنـدها و شـیب شکن ها ) تا حدود زیادی آن را کنترل نمود . در رودخانه های کوهستانی این کنترل با کـاهش شـیب طـولی رودخانه و افزایش پتانسیل بارکف انجام می شود . بطوری که کنترل شیب و تراز کف بستر و پروفیل سـطح آب باعث رسیدن به شیب تعادلی و یا جلوگیری از فرسایش و رسوب گذاری گردد . مقاله حاضر قسمتی از نتایج یک طرح تحقیقاتی است . این طرح بـه منظـور ک نتـرل فرسـایش آبراهه و حفاظت از درختان گردوی کاشته شده در بستر و سواحل آبراهه در برابر جریانهای سیلابی , تعدیل دبی حداکثر سیلابی و ساماندهی موضعی آبراهه اجرا شده است . در این پروژه ۱۲ بند کوچـک گـابیونی در فواصل و ارتفاع های مختلف و به صورت متوالی در بازه ای به طول ۳ کیلومتــــر در رودخانه فصلی آهودره شهرستان خمین احداث و با استفاده از نـرم افزار Hec-Ras تأثیر اجرای این سازه ها بر روی پارامترهای هیدرولیکی بررسی گردید . با توجه به آمار و اطلاعات مختلف پایش شده از رودخانه و به کمـک نـرم افـزار Hec-Rasمی توان به اثر ات هیدرولیکی ناشی از اجرای بندهای گابیونی پی برد . شاید بتوان بیشتریـــن اثرات را در تغییر پروفیل سطح آب , سرعت , نیروی برشی و قدرت جریان یافت . نتایج مویــد این است که پروفیل سطح آب قبل و بعد از ایجاد بندها کاملاً متفاوت می باشد , کاهش سرعت در محدوده بنـدها باعـ ث تغییر عــدد فــــرود ( نمایه رژیم جریان ) شـــده است , عمق هیدرولیکی جریان , نیـروی برشـــــی و قدرت جریان محدوده بندها کاهش و در دبی های بیشتر افزایش می یابد .

رودخانه های فصلی , بندهای تأخیری , نرم افزار , Hec-Ras پارامترهای هیدرولیکی