دولت رانتی و چالش های دولت سازی در عصر پهلوی دوم (۱۳۵۷-۱۳۳۲)
عنوان مقاله: دولت رانتی و چالش های دولت سازی در عصر پهلوی دوم (۱۳۵۷-۱۳۳۲)
شناسه ملی مقاله: JR_SCJPO-9-3_005
منتشر شده در در سال 1397
شناسه ملی مقاله: JR_SCJPO-9-3_005
منتشر شده در در سال 1397
مشخصات نویسندگان مقاله:
علیرضا سمیعی اصفهانی - دانشگاه یاسوج
عالیه عباسی - دانشگاه یاسوج
خلاصه مقاله:
علیرضا سمیعی اصفهانی - دانشگاه یاسوج
عالیه عباسی - دانشگاه یاسوج
منابع و درآمدهای ملی همواره یکی از مهم ترین و حیاتی ترین ابزارها برای تکوین دولت مدرن و پیشبرد فرایند دولت سازی در هر کشوری به شمار می آید. با اینحال، میزان و نحوه بهره برداری از این منابع توسط نخبگان و سیاست گذاران می تواند پیامدهای مثبت و یا منفی برای توسعه ملی در پی داشته باشد. در دوره پهلوی دوم، درآمدهای سرشار نفتی جایگاه مهمی در سیاست و اقتصاد ایران پیدا کرد و بخش عمده ای از بودجه و هزینه های دولت را به خود اختصاص داد. با این توصیف، پرسش اساسی پژوهش پیش رو این است که رانتی شدن دولت و اتکای آن به درآمدهای نفتی چه تاثیری بر فرآیند دولتسازی (ماهیت، ساختار، عملکرد و قابلیتهای دولت مدرن) در آن دوران بر جای گذاشت؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که وابسته شدن دولت به درآمدهای نفتی و شیوه به کارگیری این درآمدها در فرآیند سیاست گذاری های توسعه، فرآیند دولت سازی در این دوره را با چالشهایی اساسی در زمینه امنیت، نهادسازی، استقلال ملی و ... روبرو ساخت. پرداختن به این مسئله تاریخی از آن روی حائز اهمیت است که پس از گذشت بیش از نیم قرن از وابستگی برنامه های توسعه به درآمدهای نفتی، دولت در ایران همچنان درگیر تبعات زیان بار این تصمیم (در عرصه داخلی و بین المللی) بوده و نتوانسته است خود را از کمند این چالش ها برهاند. برای تبیین این موضوع، ترکیبی از نظریات دولت سازی و نظریه دولت رانتی در این پژوهش به کار گرفته شده است.
کلمات کلیدی: دولت رانتی, دولت سازی, پهلوی دوم, حکومت شخصی, استبداد نفتی, ظرفیت های نهادی دولت
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1267816/