امیرحسین وحدت - دانشجوی کارشناسی ارشد سیستم های اطلاعات مکانی، دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
عباس علی محمدی - استاد دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

مدل سازی ارتباط بین کاربری با آلودگی هوا کاربردهای فراوانی در مطالعات شهری دارد اما نقش کاربری و پارامترهای گوناگون آن در تغییر غلظت آلودگی هوا، در ساعات متفاوت، می تواند در پیش بینی دقیق تر مکانی زمانی آلودگی به کار رود. در این پژوهش، با مدل سازی رگرسیون کاربری اراضی (LUR) ساعتی به منظور پیش بینی مکانی زمانی آلاینده مونوکسید کربن (CO)، پارامترهای موثر در تغییرات زمانی و مکانی این آلاینده، در طول شبانه روز، بررسی شده است. داده­های ساعتی ثبت شده در ۲۱ ایستگاه سنجش آلودگی هوا در شهر تهران، طی فصل تابستان، جمع­آوری شده و پارامترهای پیش بینی کننده — شامل تراکم و فاصله از متغیرهای متفاوت، مانند شبکه راه­ها، پوشش گیاهی، ارتفاع و کاربری های اراضی گوناگون در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) — شکل گرفته است. یک مدل کلی و هشت مدل ساعتی در ساعت های ۳ بامداد، ۶ صبح، ۹ صبح، ۱۲ ظهر، ۳ بعدازظهر، ۶ عصر، ۹ شب و ۱۲ شب ایجاد شده است. ضریب تعیین ( ) مدل کلی ایجادشده برابر با ۰.۷۸۹۹ است که عملکرد مطلوب و کارآیی این مدل را نشان می دهد. پس از تحلیل مدل های ساعتی تولیدشده، تفاوت هایی در پارامترهای به کاررفته در این مدل ها مشاهده شد که بیان می کنند تغییرات زمانی نیز، به همراه تغییرات مکانی، نقش موثری در تشکیل مدل ها در طول شبانه روز ایفا می کنند.  مدل های ساعتی در بازه ۰.۵۱ تا ۰.۹۲ قرار دارند که بالاترین آن مربوط به مدل های ساعات شبانه و پایین ترین آن مربوط به ساعات ظهرگاهی است. پارامترهای راه های دسترسی محلی اصلی و فرعی و مراکز تجاری و اداری بیشترین تاثیر را در افزایش آلاینده CO، در ساعات متفاوت شبانه روز، دارند و وجود اماکن و فضاهای سبز، ورزشی و نیز درمانی در مناطق شهری مکان هایی با غلظت پایین تر آلاینده CO به وجود می آورند.

رگرسیون کاربری اراضی, پیش بینی مکانی زمانی, آلاینده مونوکسید کربن, تهران