پرژک محمدپور - دانشجوی دکتری رشته معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری
عبدالمجید نورتقانی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه گلستان
عبدالله ابراهیمی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری

شناخت چگونگی ارتباط بین مسکن و خانواده اساس طراحی مسکنی منطبق با شیوه زندگی بوده و بدون آن، امکان دستیابی به مسکن مناسب ممکن نیست. علیرغم انجام پژوهش های متعدد در بررسی ارتباط بین مسکن و خانواده، مطالعاتی که وجوه و چگونگی این ارتباط را در مروری سیستماتیک مشخص و دسته بندی نمایند، یافت نگردید. هدف این پژوهش مطالعه نظام مند ارتباط بین مولفه های مسکن و خانواده برمبنای تحلیل محتوای پژوهش های پیشین، و ارائه مدلی نظری از چگونگی این ارتباط است. جهت حصول این هدف ابتدا با مروری سیستماتیک و با روش نمونه گیری هدفمند، فهرستی اولیه از پژوهش های انجام شده در این زمینه تهیه گردید. برای تهیه این فهرست، جستجوی منابع کتابخانه ای، الکترونیکی و بانک های اطلاعات مقالات علمی، با به کار گیری واژگان کلیدی در پایگاه های معتبر، از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۸ انجام شد. طی بررسی نهایی، تعداد پژوهش ها به ۷۷ مورد که ارتباط بیشتری با موضوع تحقیق داشتند کاهش یافت. سپس با روش تحلیل محتوا، مولفه های مربوط به مسکن و خانواده استخراج و کدگذاری گردید. پس از آن دسته بندی، تفسیر و تحلیل مولفه ها انجام شده و مدلی نظری از چگونگی ارتباط بین مشخصه های مسکن و خانواده ارائه گردید. نتایج نشان داد که طبق تاکید پژوهش ها، در میان مشخصه های مسکن، انتظام فضا دارای بیشترین میزان رابطه با خانواده بوده، و پس از آن به ترتیب خصوصیات کالبدی، انتظام معنا و قرارگاه های رفتاری در مراحل بعدی قرار گرفتند. از سویی دیگر، از پنج مشخصه اصلی خانواده بیشترین تاکید پژوهش ها بر وجود ارتباط بین مشخصه فرهنگی-اجتماعی خانواده با مسکن بوده، و پس از آن به ترتیب مشخصه های ارتباطی-تعاملاتی، ساختاری، اقتصادی-معیشتی و جمعیت شناختی در مراحل بعدی قرار داشتند. در ادامه با توجه به نتایج بدست آمده مدل نظری ارتباط میان مولفه های مسکن و خانواده ارائه گردید. لازم است جهت ارائه مدل تجربی بررسی میدانی صورت گیرد.

مسکن, خانواده, خانه, مدل نظری