مژگان ثابت تیموری - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حمید رضا خزاعی - دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری بر عملکرد و اجزای عملکرد، خصوصیات مورفولوژیک و تغییرات عدد کلروفیل متر برگ گیاه کنجد، تحقیقی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل ترکیبی از پنج سطح مختلف شوری (۲/۴، ۴/۴، ۶/۴، ۸/۴ و ۱۰/۴ دسی زیمنس برمتر) و چهار ژنوتیپ  کنجد (جیرفت، دزفول، مغان و برازجان) بود. نتایج نشان داد که شوری اثر معنی­ داری بر خصوصیات مرفولوژیک و محتوی کلروفیل برگ داشت. خصوصیات مرفولوژیک همچنین تفاوت معنی­ داری را در بین ژنوتیپ­ های کنجد نشان دادند. تنش شوری باعث کاهش معنی داری در میزان دانه و اجزای عملکرد تک بوته، وزن کل، ارتفاع، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوائی گیاه گردید. کمترین مقدار دانه در بوته در سطح شوری ۴/۱۰ دسی زیمنس بر متر مشاهده شد. عدد کلروفیل متر نیز متاثر ازتنش شوری بوده و با افزایش شوری تا سطح ۶/۴ دسی زیمنس برمتر، افزایش عدد کلروفیل مترمشاهده گردید، البته با افزایش سن، از مقدارکلروفیل برگ و درنتیجه عدد کلروفیل متر قرائت شده کاسته شد. نتایج نشان داد که در غلظت های بالای نمک، نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوائی در ژنوتیپ مغان از سایر ژنوتیپ ها بالاتر بود. با افزایش شوری، میزان افزایش عددکلروفیل متر ژنوتیپ مغان بسیار بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بوده و افزایش مقدار شوری در این ژنوتیپ کمترین تغییرات در وزن دانه تک بوته و اجزای عملکرد را نشان داد. بنابراین به نظرمی رسد که در میان ژنوتیپ های مورد بررسی، ژنوتیپ مغان می تواند به عنوان ژنوتیپ مقاوم به شوری مورد بررسی میدانی قرار گیرد.

تنش شوری, وزن خشک کل گیاه, کنجد, نسبت ریشه به اندام هوائی