علی زاده محمدی - دانشگاه شهید بهشتی
محمود حیدری - دانشگاه شهید بهشتی
غلامرضا جندقی - دانشگاه تهران
حمیدرضا پوراعتماد - دانشگاه شهید بهشتی
غفار ملک خسروی - دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
نیره السادات سعادتمند - کارشناس ارشد روانشناسی

در پژوهش حاضر نقش عوامل خانوادگی در پیشرفت دانش ­آموزان استان قم بررسی شده است. نمونه تحقیق شامل ۵۰۵ دانش ­­آموز دختر و پسر دوره دبیرستانی در سال تحصیلی۱۳۸۴-۱۳۸۳ از شهرستان­ های استان قم است که به صورت تصادفی خوشه­ ای انتخاب شدند. والدین دانش ­آموزان پرسشنامه­ های شیوه ­های فرزندپروری بامریند، ابزار سنجش کارکرد خانواده و پرسشنامه تعارضات خانوادگی را دریافت کرده و به سوالات آن پاسخ دادند. شاخص­ های بدست آمده از پرسشنامه­ ها با پیشرفت تحصیلی دانش­ آموزان که بر پایه معدل دانش ­آموزان در نظر گرفته شده بود، مورد بررسی و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که دانش ­آموزان با جو خانوادگی ناکارآمد به ­طور معناداری (۰۳/۰=p) از نظر وضعیت تحصیلی وضعیت بدتری دارند. مولفه­ های مختلف تعارضات زناشویی با پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان تفاوت معناداری پیدا نکرد. وضعیت تحصیلی دانش آموزان خانواده ­هایی با وضعیت اقتصادی ضعیف در مقایسه با وضعیت اقتصادی بالا در سطح معناداری (۰۱/۰=p) بیشتر بود. بین وضعیت تحصیلی دانش ­آموزان و سطح تحصیلات مادر تفاوت معناداری پیدا نشد. دانش­ آموزان دختر از نظر وضعیت تحصیلی بهتر از دانش ­آموزان پسر بودند (۰۰۱/۰=p). نتایج رگرسیون با روش پس­رونده نشان داد که متغیرهای ترتیب تولد، سن پدر، سن مادر، درآمد، تعداد فرزندان و متغیرهای حل مشکل، ارتباط و کنترل رفتار از دیدگاه دانش ­آموزان و نیز متغیرهای ارتباط، همراهی عاطفی و اقتدار منطقی از دیدگاه مادران پیش­ بینی کننده معنادار وضعیت تحصیلی هستند.