هدیه تقوی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

شخصیت­های دینی و تاریخ­ساز به سبب جذابیت و تاثیرگذاری بر مخاطب، سوژه­های مناسبی برای ساخت فیلم و ایجاد پیوند میان تاریخ و رسانه می باشند. انتقال داده­های تاریخی از طریق سینما و تلویزیون به عنوان پرمخاطب­ترین رسانه، ضرورت تعامل میان اصحاب رسانه با متخصصان و صاحب نظران تاریخ برای انتقال صحیح اطلاعات به بیننده را ایجاب می­کند. این مهم در ارتباط با ساخت و تولید فیلم­ در مورد زندگانی پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت، به سبب وجود اسرائیلیات در سیره­نگاری­های اولیه دوچندان می­شود. در فیلم «محمد رسول الله(ص)» به کارگردانی مجید مجیدی، این بخش از زندگانی پیامبر(ص) را به تصویر کشیده شده است. با توجه به اهمیت و تاثیر این  فیلم بر بخش وسیعی از جامعه که می­تواند در ذهنیت­سازی مردم نسبت به پیامبر(ص) موثر واقع شود، نگارنده مقاله پیش رو درصدد بوده میزان بازتاب اسرائیلیات در آن را مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، با رویکردی تطبیقی ابتدا اسرائیلیات موجود در منابع تاریخی مورد استفاده در فیلم را شناسنایی کرده و سپس به چگونگی بازتاب آنها در فیلم پرداخته است.یافته پژوهش نشان داده است که سازندگان فیلم محمد رسول الله(ص) در اخذ داده­های تاریخی متکی به روایت­های ابن اسحاق بوده اند و با کم توجهی به نقد­های جدی صورت گرفته در مورد صحت این داده­ها، اسرائیلیات موجود در آن را در بخش قابل توجهی از فیلم بازتاب داده­اند. این امر سبب شده چهره واقعی پیامبر(ص) در این دوره از زندگی، در پس اسرائیلیات قرار گیرد و از چشم بیننده پنهان بماند.  

فیلم محمد رسول الله(ص), سیره نگاری, اسرائیلیات, ابن اسحاق