ابوالفضل قنبری - دانشیار گروه پژوهشهای جغرافیایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
موسی واعظی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، ایران.

رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، و تکنولوژیکی در ارتباط با محیط زیست از مسائل مهم و پیچیده است، به طوری که چگونگی تعامل بخش انرژی، محیط زیست، و رشد و توسعه از محورهای اصلی توسعه پایدار هر کشوری محسوب میشود. از این رو، در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر توسعه شهری و روستایی بر میزان مصرف انرژی در دوره زمانی ۱۳۷۹- ۱۳۹۳ در شهرستان تبریز پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش آن توصیفی- تحلیلی است. برای جمعآوری اطلاعات و دادهها از مطالعات کتابخانهای، اسنادی، و سازمانهای مرتبط استفاده شده است. شاخصهای تحقیق شامل ارزش افزوده بخش صنعت، درآمد سرانه واقعی، تعداد وسایل نقلیه موتوری، و نرخ شهرنشینی است. در تجزیه و تحلیل دادهها از مدل STIRPAT تعمیمیافته و روشهای اقتصادسنجی استفاده شده است. برای بررسی ایستایی دادهها از دو روش فیلیپسپرون و دیکیفولر تعمیمیافته و در تخمین رابطه از روش ARDL، آزمون بریوش گادفری، و روش جارک- برا استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد مدلها حاکی از آن است که متغیرهای مدنظر در سطح معناداری بالایی دارای اثرگذاری مثبت بر روی مصرف انرژی هستند. تاثیر ارزش افزوده بخش صنعت، درآمد سرانه واقعی، نرخ شهرنشینی، و تعداد وسایل نقلیه موتوری بر مصرف سرانه انرژی به ترتیب ۵۰۴/۰، ۹۹/۱، ۲۲۵/۳، و ۱۳۴/۰ است؛ یعنی در بلندمدت یک درصد افزایش در شاخصهای مورد نظر سرانه مصرف انرژی را به میزان ۵۰۴/۰، ۹۹/۱، ۲۲۵/۳، و ۱۳۴/۰ درصد افزایش میدهد. در بین شاخصهای مورد بررسی، نرخ شهرنشینی با ۲۲۵/۳ بیشترین تاثیر را بر مصرف سرانه انرژی در شهرستان تبریز داشته است.

توسعه شهری و روستایی, شهرستان تبریز, مدلSTIRPAT, مصرف انرژی