محمد سهرابی - Environmental Biotechnology Research Group, Department of Biotechnology, Iranian Research Organization for Science and Technology, Tehran, Iran
نسرین حسن زاده - Department of Environmental Sciences, Faculty of Environment and Natural Resource, Malayer University, Malayer, Iran
فریبا هدایت زاده - Department of Environmental Sciences, Faculty of Environment and Natural Resource, Malayer University, Malayer, Iran
مهدی مفید - Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources and Environment, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

زمینه و هدف: کیفیت هوا و توزیع عناصر کمیاب در کلانشهر تهران با استفاده از فراکاشت گلسنگ اپی­فیت Ramalina sinensis مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: تال گلسنگ  R. sinensis از منطقه غیرآلوده جمع آوری و به مدت شش ماه در شش سایت شهری تهران فراکاشت شد. بعد از پایان دوره مواجهه، محتوای ۱۲ عنصر در گلسنگ با آنالیز ICP-MS تعیین شد و داده ­های حاصل با استفاده از آنالیزهای آماری و شاخص ­های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. یافته ­ها: براساس نتایج، ترتیب میانگین غلظت عناصر در نمونه گلسنگ R. sinensis به صورت CoCr>Cu>Fe>Mg>Ni>Zn>Mn>Co>Pb>Ca>K مشاهده شد که بیانگر توانایی قابل توجه این گونه در انباشت عناصر Na، Cr، Cu و Fe است. آنالیز PCA و EF نیز نشان داد که منشا عناصر کمیاب جذب شده توسط گلسنگ به طور عمده از منابع وسایل نقلیه هستند. نتیجه ­گیری: این مطالعه کاربرد و اهمیت استفاده از گلسنگ R. sinensis در پایش زیستی عناصر آلاینده هوا در مناطق شهری را نشان می­ دهد، که این رویکرد می­ تواند جایگزینی مناسب، دقیق و مقرون به صرفه بودن گلسنگ نسبت به سایر پایشگرهای زیستی برای آلاینده ­های هوا و تعیین سطوح مختلف آلودگی هوا را در مقیاس بزرگ ارائه دهد.

Active biomonitoring, Air pollution, Trace element, Bioaccumulation, Epiphytic lichen, پایش زیستی فعال, آلودگی هوا, عناصر کمیاب, انباشت زیستی, گلسنگ اپی فیت